O z d o b a   m i a s t a

Szeroki, z malowniczą aleją kasztanów i klonów, prospekt Lenina, jak dziś nazywają Wały Hetmańskie we Lwowie, zakończony jest wielkim gmachem państwowego teatru akademickiego opery i baletu im. Iwana Franko, czyli po prostu miejskiego Teatru Wielkiego, który należy do najpiękniejszych teatrów w naszym kraju (oni myślą o Ukrainie, my Polsce). A przed teatrem, harmonijnie uświetnia całość architektoniczno - urbanistyczną, wspaniałej roboty pomnik Lenina, wykonany przez rzeźbiarza S.Mierkułowa. Bezwątpienia jest to pomnik symbol, podobnie jak ten w Nowej Hucie
Gmach teatru, doskonały architektonicznie jest ozdobą miasta i już osiemdziesiąt lat służy mieszkańcom. Na początku lat dziewięćdzie-siątych ubiegłego wieku odczuwano już potrzebę wybudowania nowego obiektu, uważano, że dni Teatru Skarbkowskiego są już policzone. W konkursie ogłoszonym w 1895 roku na projekt nowego miejskiego Teatru Wielkiego jednym z warunków było wskazanie miejsca w którym teatr miałby być zbudowany. Pierwsze miejsce w konkursie zdobył miejscowy (w domyśle ukraiński) architekt Z.Gorgolewski (1845-1903), który był dyrektorem Wyższej Szkoły Przemysłowej. Aby zachować pełne inkognito Gorgolewski utrzymał w tajemnicy swój udział w konkursie, a pracę nadesłał z Lipska. Po przyznaniu pierwszej nagrody, autor ujawnił się. Budowę powierzono Gorgolewskiemu. Wybór miejsca na samym środku rzeki Pełtwi miał wielu przeciwników, ale Gorgolewski z tym poradził sobie umieszczając ją w kanałach, tworząc swojego rodzaju wyspę na której 5 czerwca 1896 roku rozpoczęto roboty ziemne. Pod fundamenty zastosowano po raz pierwszy w Europie betonowe płyty. (po drugiej wojnie światowej podobny wynalazek przywiózł z Szwajcarii prof.Cebertowicz, co nazywano cebertyzacją) Nad wyborem miejsca toczono powszechną dyskusję, nawet posądzono Z. Gorgolewskiego, że niefortunny wybór miejsca był przyczyną jego samobójstwa, co w końcu zostało zdementowane. A teatr stoi tyle lat i pewnie przeżyje pomnik Lenina. (niedługo musiałem czekać, aby sprawdziły się moje proroctwa) W budowie teatru brali udział najlepsi mistrzowie i znawcy jacy byli we Lwowie, szczególnie inżynierowie, architekci, rzeźbiarze, malarze, cieśle, stolarze i ślusarze.
Podstawowe prace budowlane wykonała miejscowa (!) firma inżyniera I. Lewińskiego. Ogrzewanie, wentylację i oświetlenie od początku elektryczne wykonała wiedeńska firma Siemens. Ze względów bezpieczeństwa przeciwpożarowego zastosowano liczne wyjścia ewakuacyjne z wszystkich pomieszczeń teatru z dobrym oświetleniem korytarzy i schodów. Wiele pochwał poświęcono doskonałości projektu i wykonawstwa, konstrukcji i dekoratorstwa, mimo dużej różnorodności stylów, wielkiej harmonii całości i dużego smaku.
Chwała autorom książeczki za wysoką ocenę wykonanych robót, wszak była to polska robota o czym w książeczce ani słowa. Wiele nazwisk ludzi zatrudnionych w wykonawstwie robót w teatrze zostało poprzekręcanych, zarówno po ukraińsku, jak w części tekstu pisanej po angielsku, co łatwo sprawdzić porównując z tekstem aktu pamiątkowego spisanego przy otwarciu teatru.
W książeczce podane są informacje, że rzeźby wykonali miejscowi artyści: P. Wijtowicz (1862-1936), A. Popiel (1865-1910), P. Barącz (1849-1905), E. Pliszewski, E. Piec (po angielsku Petch), malowidła głównie na płótnach belgijskich naklejanych na betonie wykonali: T.Popiel (1863-1913), T. Rybkowski (1848-1920), M. Harasymowicz (1859-1935), Z. Rozwadowski (1870-1946), O. Augustynowicz (1865-1944), D. Kotowski (1888?-1925), W. Kryciński (1852-1929), Ju. Zuber, S. Rejchan (1858-1919), L. Kełłer (Koeller), P. Harasymowicz (1857-1914), A. Stefanowicz. Jeden z nich nawet był uczniem polskiego malarza Ja. Matejki! niezwykłe, czy pozostali uczyli się w miejscowych ukraińskich szkołach?, czy też państwo austriackie zezwalało im na studia w słynnych szkołach za granicą, na przykład w Kijowie? tego książeczka nie wyjaśnia.
Duże obrazy zdobiące teatr zawierają sceny z popularnych (na Ukrainie?) sztuk: „Halka” S. Moniuszki, „Odprawa posłów greckich” Ja. Kochanowskiego, „Barbara Radziwiłł (ówna)” A. Felińskiego, „Balladyna” Ju. Słowackiego, „Fircyk w zalotach” F. Zabłockiego, „Zemsta” O. Fredry, „Krakowiacy i górale” Ja. Kamińskiego, i „Karpaccy górale” Ju. Korzeniowskiego, nawet gdyby chodziło o „Krakowiaków i górali” Wojciecha Bogusławskiego w adaptacji Jana Nepomucena Kamińskiego od razu widać, że wymienione tu wszystkie obrazy poświęcone są sztukom polskim, aczkolwiek teatr polski we Lwowie od czasów Wojciecha Bogusławskiego popularyzował szeroko dorobek teatralny całego świata.
Ognioodporną metalową kurtynę ozdobił S. Jasieński (1850-1929) widokiem Lwowa z końca XIX wieku, a główną ozdobę sceny stanowi kurtyna „Parnas”, pędzla rosyjskiego akademika i polskiego malarza w jednej osobie H. Siemiradzkiego (1843-1902). Żeby nie było trudności z ustaleniem kto jest kto, obok większości nazwisk podano daty życia wymienionych osób.
W 1984 roku w niszach ustawiono popiersia O. Puszkina, A. Mickiewicza, T. Szewczenki, I. Franko, M. Glinki, P. Czajkowskiego, M. Łysenki, S. Hułaka-Artemowskiego, chociaż dla uczczenia 45 rocznicy miłości do cudzej ziemi, bardziej pasowałby tutaj towarzysz Stalin z swoim przyjacielem Adolfem Hitlerem, z aktem spisanym w tym teatrze przez Wandzię Wasilewską i towarzyszy. 

Na służbie u Melpomeny

Drugi rozdział pt. „Na służbie u Melpomeny” przynosi dalsze rewelacje o tradycjach i osiągnięciach ukraińskiego teatru we Lwowie. Pod koniec XVIII wieku na bazie teatrów amatorskich powstał teatr zawodowy. W okresie od 1780 do 1819 roku, prowadził zespół aktor F.H. Bułła, który wymógł przebudowę kościoła franciszkańskiego na teatr. Zawdzięczając innemu działaczowi, (należy się domyśleć ukraińskiemu) W. Bogusławskiemu w 1796 roku zbudowano amfiteatr letni. Koniec XVIII obejmuje aktywną działalność kompozytorską i wykonawczą (zapewne ukraińskiego) dyrygenta teatralnego Ju. Elsnera (1769-1854). Wiele wniósł do rozwoju muzyczno - scenicznej sztuki we Lwowie polski aktor, reżyser i dramaturg Ja.N. Kamiński i skrzypek kompozytor K. Lipiński. (czy też ukraiński?)
Nie można przejść do porządku dziennego bez zasadniczych sprostowań, nie czekając do końca tekstu. Narodziny teatru powszechnego w Polsce przypadają na czasy panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, kiedy Lwów po pierwszym rozbiorze należał do Austrii. Od początku istnienia teatry borykały się z trudnościami finansowymi i oczekiwały wsparcia możnych tego świata. Stanisław August opiekował się sztuką polską, świadomy jej znaczenia w podno-szeniu kultury narodowej i wychowania patriotycznego, dlatego wspierał również scenę polską we Lwowie pod zaborem austriackim. 12 maja 1781 roku przekazał niebagatelną kwotę 100 dukatów dla teatru Truskolaskich i Kazimierza Owsińskiego. Do końca XVIII wieku przewinęło się we Lwowie wiele zespołów zarówno polskich jak niemieckich. Władze austriackie widziały w teatrze niemieckim narzędzie do zniemczenia mieszkańców Galicji, a że liczyły się bardzo z pieniędzmi, tolerowały teatr polski, jako ten, który miał dofinansowywać scenę niemiecką.
W 1789 roku przyjechał do Lwowa zespół Bulli. Franciszek Henryk Bulla urodził się w 1754 roku w Pradze. We Lwowie został dyrektorem teatru niemieckiego i miał nadzór nad teatrem polskim. Zasługą Bulli była adaptacja na teatr budynku byłego kościoła franciszkańskiego, po zakonie skasowanym przez cesarza Józefa II, dzieła dokończył Wojciech Bogusławski w czasie współpracy z Bullą.
Bulla wystawiał opery po włosku i po niemiecku, a dyrygentem i kompozytorem niemieckiego teatru był Józef Elsner. Mimo bogatego repertuaru Bulla miał trudności finansowe i dla podratowania kasy wyjechał na pewien czas z zespołem do Warszawy, nie ulega wątpliwości, że okres ten przyczynił się do pogłębienia wzajemnej sympatii Czecha i Polaków. W 1792 roku do Lwowa napłynęła fala uchodźców przed rządami targowicy.
Tadeusz Kościuszko zamieszkał u Kazimierza Rzewuskiego. Przybyła tu ks. Izabela Czartoryska z córką ks. Wirtemberską, oraz ksiądz biskup warmiński. Druga fala uchodźców napłynęła po upadku powstania 1794 roku, a z nią ponownie zjawił się we Lwowie Wojciech Bogusławski, który już w styczniu 1795 roku rozpoczął pracę z połączonymi zespołami polskimi.
W czasie pobytu Bogusławskiego we Lwowie Józef Elsner uległ całkowitej polonizacji, a kiedy w XIX wieku zamieszkał w Warszawie, jednym z jego uczniów był Chopin. Ciężka sytuacja materialna zmusiła Bullę do powierzenia kierownictwa i odpowiedzialności za obie sceny, polską i niemiecką, Wojciechowi Bogusławskiemu. Poprawę finansów uzyskano dzięki zwiększeniu liczby przedstawień po polsku. 9 kwietnia 1798 roku Bogusławski dał polską prapremierę Hamleta. 7 maja 1799 roku Bogusławski powrócił do Warszawy. Polski repertuar Bogusławskiego we Lwowie obejmuje 117 utworów granych 356 razy. Wstęp na polskie przedstawienia był trzykrotnie droższy, niż na niemieckie.
W 1810 roku mieszkało we Lwowie 43.522 mieszkańców, w tym 2.157 „cudzoziemców”, 14.574 Żydów, 200 księży, 774 szlachty, 926 urzędników, 1053 mieszczan rzemieślników i artystów, oraz sporo ludności półwiejskiej. W tym czasie we Lwowie rozwijały działalność polskie teatry amatorskie, powstał teatr zawodowy, którego dochody w dwu trzecich przeznaczone były na utrzymywanie teatru niemieckiego.
Jan Nepomucen Kamiński przez 33 lata (1809-1843) był nie tylko aktorem, reżyserem i dramaturgiem, ale przede wszystkim antreprenerem, czyli przedsiębiorcą teatralnym, który zajmował się wszystkimi problemami teatru, poczynając od doboru repertuaru, kończąc na finansach. Przez cały ten czas nie było we Lwowie ani jednego nawet amatorskiego zespołu ruskiego, czyżby nie było w mieście Rusinów? Przecież było we Lwowie kilka cerkwii, do cerkwi chodziła nie tylko część owej ludności półwiejskiej, ale również część szlachty i mieszczan, którzy żyli w kulturze polskiej i ich potrzeby kulturalne wypełniał teatr polski. Na teatr ruski we Lwowie nie było zapotrzebowania, nie było również ani tłumaczy, ani twórców dramaturgii ruskiej (ukraińskiej).
Teatr lwowski miał własnych pisarzy o wielkiej sławie, oprócz Kamińskiego specjalnie dla tego teatru pisali Józef Korzeniowski i Aleksander hr. Fredro. Mimo austriackiej cenzury teatr lwowski spełniał swoje zadania w utrzymaniu świadomości narodowej, do teatru chodzili wszyscy, chodziły księżniczki i panny słyżące, choć nie na te same miejsca, ale na te same przedstawienia, dzięki temu oddziaływanie teatru było powszechne i przyczyniało się do wzrostu kultury mieszkańców i ich świadomości narodowej. Teatr prowadzony był niezwykle starannie, obszerny repertuar popularyzował dorobek światowy, nie tylko polski, miał dobrych aktorów i reżyserię, dobrze dobrane dekoracje i efekty sceniczne, a przede wszystkim dorobił się licznej publiczności zakochanej w teatrze. Kamiński był tym,który utwalił potrzebę i tradycję sceny polskiej we Lwowie.
W 1842 roku kulturę (ukraińską?) wzbogacił nowy teatr „Skarbeka”, w którym zasłynęły całe zastępy młodych miejscowych śpiewaków i tu znowu w książeczce przywołane są liczne nazwiska. W tym budynku dziś mieści się akademicki teatr dramatyczny imienia M. Zańkowieckiej, jest to kolejne zawłaszczenie mienia.
Teatr ten został wybudowany własnym kosztem przez Stanisława hr. Skarbka i wielkim fałszerstwem jest sugestia, że ten prywatny polski teatr był miejscem, w którym artyści ukraińscy mogli demonstrować publiczności swoje umiejętności, chociaż nie w języku ojczystym. Nawet gdyby wymienić takich Ukraińców, jak Adam Didur, który do końca swoich dni uważał się za Polaka, śpiewał dla całego świata i o swoim ruskim pochodzeniu niewiele mówił, życie zakończył w Bytomiu. Zabawne jest podkreślenie, że obok autorów zachodnioeuropejskich teatr wystawiał I. Kotlarewskiego, M. Gogola, G. Kwitky-Owsianenka, M. Gorkiego, A. Czechowa, S. Hułaka-Artemowskiego, M. Arkasa, miejscowych autorów (!) nic dodać, nic ująć, tak grubymy nićmi jest szyta historia polskiego teatru Stanisława hr. Skarbka.
4 października 1900 roku otwarto miejski teatr (Teatr Wielki), któremu poświęcona jest omawiana książeczka. Mowę powitalną wygłosił T. Pawlikowski (1861-1915). Wśród zaproszonych gości byli: H. Siemiradzki, I. Paderewski, J. Hryniewiecki oraz Polak - pisarz Henryk Sienkiewicz. W jakim języku przemawiał T. Pawlikowski, tego czytelnikowi nie wyjaśniono, ale dla Sienkiewicza zatrudniono chyba tłumacza, chociaż opowiadał mi kiedyś Teodor Parnicki, że „Ogniem i mieczem” po raz pierwszy w życiu czytał po rosyjsku, jako dzieło rosyjskiego pisarza Gienryka Sienkiewicza. Jednakże w omawianej książeczce podkreślone jest wyraźnie, że Sienkiewicz wyróżniał się tym, że był Polakiem.
Otwarcie teatru uświetniła opera W. Żeleńskiego pt. „Janek” z prologiem napisanym przez Ja. Kasprowicza. Reżyserem był polski aktor L. Solski (1855-1954). I znowu liczne nazwiska aktorów i wyliczanie zasług T. Pawlikowskiego dla kultury ukraińskiego Lwowa, „a wśród widzów Iwan Franko”.
Lwów ciążył do wschodniej Ukrainy, dlatego też Pawlikowski razem z Solskim nawiązali kontakty z Kijowem. Czego to fałszerze historii nie wymyślą. W tym czasie w Kijowie mieszkało więcej Polaków niż Ukraińców we Lwowie i Kijowie razem wziętych. Wszystkie przedstawienia w Kijowie wystawiane były po polsku, chociaż nie tylko dla Polaków, ale również dla Rosjan. Ukraińcy nie stanowili jeszcze licznych bywalców teatrów, a i dzisiaj na ulicach Kijowa mówi się prawie wyłącznie po rosyjsku.
W 1916 roku występowali we Lwowie artyści światowej sławy Ada Sari, Janina Korolewicz-Wajdowa, a później Jan Kiepura, ale to był okres w którym teatr chylił się ku upadkowi. Rządy mieszczańsko - burżuazyjnej Polski przyniosły teatrowi ostry kryzys. W 1930 roku bez podstaw zwolniono ponad sto osób, nastały czasy ucisku i dyskryminacji, kultura ubożała. Nie zauważyłem tego, akurat w tym roku urodziłem się we Lwowie, ale do teatru zacząłem chodzić wcześniej niż to pamiętam. Natomiast historia zanotowała wielki rozwój teatru lwowskiego.
Leon Schiller (1930-1931) zapisał się znakomitą inscenizacją „Dziadów”. Teatr ogromny, monumentalny kontynuował Wilam Horzyca (1931-1937). Te nazwiska zasłużone dla teatru polskiego, mówią same za siebie, przeciwstawiając się wrogiej propagandzie, fałszującej polską rzeczywistość we Lwowie.
Ale wróćmy do książeczki: teatr był miejscem, gdzie rodziła się świadomość proletariatu. Przed teatrem 29 listopada 1905 roku, (należy przypomnieć, że było to pod zaborem austriackim), odbył się miting, na którym żądano powszechnego prawa wyborczego. Tu walczył w 1936 roku (w niepodległej już Polsce) lwowski proletariat z żandarmami (jakimi, rosyjskimi, czy austriackimi?).
Tak opisane są starcia polskich bezrobotnych z policją. Tu przemawiali komuniści, wśród nich W.(Wanda) Wasilewska, (chluba Ukrainy), L.(Leon) Kruczkowski, Bronisław Dąbrowski i tu 26-28 września 1939 roku jednogłośnie podpisano deklarację przyłączenia do ZSRR.
Jednocześnie więzienia zapełniły się mieszkańcami Lwowa i uchodźcami, a wśród nich Władysław Broniewski i Wacław Grubiński, na którego procesie zeznawał zasłużony komunista Jerzy Putrament. Wacława Grubińskiego sądzono za dramat pt. „Lenin”.

Rozkwit sił twórczych

Dalszy ciąg historii ujęty jest w trzecim rozdziale pt. „Rozkwit sił twórczych”. Po przyłączeniu do ZSRR nastąpił rozkwit sił twórczych nowej radzieckiej muzyczno - teatralnej kultury, pomoc nadeszła z Kraju Rad, dając możliwość rozwoju miejscowym aktorom, byli wśród nich: E. Bandrowska - Turska, F. Bendlewicz, F. Słoniewska, E. Landau, F. Wygrzewalski - bohaterowie „Cichego Donu” Szołochowa. Teatr zyskał nowego widza, ludzi pracy radzieckiego Lwowa. W ciągu 42 lat (sowieckiej Ukrainy) wystawiono 250 przedstawień.
Pozostaje pytanie czy to dużo? Bogusławski w ciągu pięciu lat we Lwowie wystawił 117 tytułów, a Jan Nepomucen Kamiński w czasie swojej antrepryzy, przez 33 lata wystawił ponad 750, natomiast Tadeusz Pawlikowski przez pięć i pół roku wystawił 302 dramaty, 43 opery, 46 operetek. Tak wygląda konfrontacja rzeczywistości z „rozwojem sił twórczych”.
W stulecie urodzin Iwana Franko, nadano jego imię teatrowi.
I niby wszystko pasuje, tak pięknie opracowany ten trudny temat, aż tu na zakończenie wszystko się gmatwa z powodu cytatu z „Drugiej młodości” Ja. Gałana: „gdy wejdziecie do teatru przyjrzeć się twórczej pracy aktorów i reżyserów, usłyszycie mowę ukraińską, której dawniej nigdy tu nie było.
Gdybyście zobaczyli tych ludzi historycznego 1939 roku, dzisiaj nie poznalibyście ich”. Jestem jednym z nich, z tych ludzi tragicznego 1939 roku i gdy obecnie przyjeżdzam do Lwowa wyróżniam się na tle nowych mieszkańców tego miasta, a jedna Ukrainka zapytała mnie wręcz: „czy może mi pan wytłumaczyć, dlaczego wszystkie piosenki lwowskich batiarów są po polsku?” Jak jej wytłumaczyć?, że wtedy jeszcze nie było mody na piosenki angielskie i każdy śpiewał w swoim ojczystym języku.

literatura:
1. Barbara Lasocka - Teatr lwowski w latach 1800 - 1842 - PIW 1967.
2. Jerzy Got - Na wyspie Guaxary - Wojciech Bogusławski i Teatr Lwowski 1789 - 1799 - WL Kraków 1971
3. Franciszek Pajączkowski - Teatr Lwowski pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego 1900 - 1906 - WL Kraków 1961
4.Pałamarczuk, T.O.Eder - Lwowski teatr opery i baletu im.I.Franko - Kamieniar 1987
5. Henryk Cudnowski - Niedyskrecje Teatralne - Ossolineum 1960

TEKST
AKTU PAMIĄTKOWEGO
SPISANEGO PRZY OTWARCIU
TEATRU MIEJSKIEGO

W imię Boże! 
Działo się w król. stoł. mieście Lwowie we czwartek w południe czwartego października roku Pańskiego tysiąc dziewięćsetnego, kiedy na stolicy Apostolskiej zasiadał Jego Świątobliwość Papież Leon XIII; panował rok pięćdziesiąty drugi Najjaśniejszy Cesarz Austrii i Król Galicji Franciszek Józef I; rządy kraju spoczywały w ręku ces. król. Namiestnika Jego Ekscelencji Leona hr.Pinińskiego; Marszałkiem kraju był Jego Ekscelencja Stanisław hr.Badeni; Arcybiskupem metropolitą obrządku ormiańskokatolickiego był Jego Ekscelencja ks. Isaak Issakowicz; Stolice arcybiskupów lwowskich obrządku rzymskokatolickiego i greckokatolickiego były osierocone po śmierci Ich Ekscelancji arcybiskupów metropolitów: ks.Seweryna Morawskiego i Juliana Kuiłowskiego, a rządy miasta sprawował Jaśnie Wielmożny Prezydent miasta Dr Godzimir Małachowski.

Ktokolwiek weźmie za sto lat do ręki „historię Lwowa”, wydaną przez Akademię Nauk Ukraińskiej SRR w 1984 roku w Kijowie, będzie sądził, z uwagi na powagę Kolegium Redakcyjnego, że ma do czynienia z dziełem źródłowym, może obarczonym pewną tendencyjnością, ale prawdziwym.
W przypadku źródłowych prac historycznych, rosyjsko - ukraińskich tak można traktować „Historię Rusi w kronikach jej największych dziejopisów”, napisaną przez Michała Kostomarowa, wydaną również w Kijowie w 1875 roku. W dziele tym, pisanym mimo wszystko tendencyjnie, historia jest jednak nieomal prawdziwa. Przytoczę tu tylko przykład dotyczący ziemi lwowskiej: „Grody Czerwieńskie zostały zdobyte w 992 roku na Polakach i dwukrotnie (właściwie kilkakrotnie) przechodziły z rąk do rąk” pomijając fakt, że po raz pierwszy było to w 981 roku, była to prawda historyczna, natomiast w dalszym ciągu tekstu wyjaśnienie, że Grody Czerwieńskie były zamieszkałe przez Chorwatów (w IX i X wieku - przez blisko dwieście lat), którzy kulturowo czuli się bliżsi Rusinom niż Polakom, jest naświetleniem tendencyjnym, wymyślonym, które można między bajki włożyć. Kultura polska w czasach Mieszka I jeszcze nie czerpała z dóbr zachodu i niewiele się różniła od innych kultur słowiańskich. Zapewne na pierwsze miejsce zaczęła się wybijać kultura Czechów. Różnice językowe Słowian przed tysiącem lat były niewielkie i wiara, obrządku rzymskiego w Polsce i wschodniego na Rusi była jeszcze niezbyt głęboko zakorzeniona, bowiem chrzest Polski jeszcze nie zdążył wywrzeć trwałych wpływów na mieszkańców Grodów Czerwieńskich. A jednak można sądzić, że podbój Grodów Czerwieńskich przez Rusinów nie był łatwy i lekki, a mieszkańcy czuli już pewną odrębność państwowo - plemienną, związaną z Polską i walczyli z Rusinami jak lwy, na śmierć i życie, skoro w czasie tych walk zniknęły z powierzchni ziemi ich główne grody, Czerwień i Wołyń. Historia uznała Chorwatów za Słowian zachodnich. Trudno dziś odtworzyć ich historię i wyjaśnić powiązania z innymi plemionami, które tworzyły Polskę. Brak również źródeł o ich losach w okresie Księstwa Halickiego, przypuszczalnie ci którzy uszli z życiem w czasie walk zostali zapisani w kronikach ruskich jako polscy mieszkańcy w ruskich grodach Księstwa Halickiego.
Historia Lwowa wydana przez Akademię Nauk Ukraińskiej SRR, której patronuje dziewięcioosobowe Kolegium Redakcyjne, a plejada trzydziestu ośmiu autorów i pięciu recenzentów przypisana jest do całości tekstu, gdy poszczególne rozdziały nie mają autorów, czyli są niejako anonimowe, nie może być traktowana jako dzieło historyczne, ponieważ całkowicie mija się z prawdą. W czterysta stronicowej historii Lwowa, dzieje „władzy radzieckiej” obejmują prawie połowę tekstu, a lata 1939-1941 zajmują 21 stron. Dwa lata to pięć procent historii 750 lat miasta, historii nieprawdziwej, wydumanej, powielanej dla celów propagandowych bez zmian od czasów stalinowskich, wymagającej frontalnej rozprawy. 
Drugą wojnę światową poprzedziło istnienie przez dwadzieścia lat Polski Niepodległej, tej Polski, która stała na drodze opanowania przez komunizm Zachodniej Europy. Należało ją osłabić i zniszczyć. Zadanie to powierzono w Polsce komunistom. W pierwszej kolejności poprzez Komunistyczną Partię Niemiec, w której działali tacy „Polacy” jak Róża Luksemburg, Julian Marchlewski, Leon Jogiches ps. Jan Tyszka - mąż Róży oraz Komunistyczną Partię Górnego Śląska, przystąpiono do działań mających na celu oderwanie Śląska od Polski. Niemała była ich zasługa w oderwaniu przeważającej części Śląska, co miało znaczący wpływ na obniżenie potencjału polskiej gospodarki, ale nie przyczyniło się do umocnienia komunizmu w Niemczech. Następnie w 1923 roku Komunistycznej Partii Polski powierzono organizację Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi w Wilnie i Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy w Stanisławowie, w celu oderwania polskich ziem wschodnich. Stalinowi wtedy jeszcze nie śniło się aby w Wilnie robić Litwę. Z zadania tego komuniści nie wywiązali się i pierwszy ich garnitur Stalin zlikwidował fizycznie w latach 1937-38. Ocaleli ci, którzy odsiadywali kary więzienia w Polsce. Zadanie to nie było wykonalne, zarówno w Wilnie, jak i we Lwowie, wszędzie tętniło polskie życie.
Rozdział pt. „Lwów na drodze przemian socjalistycznych 1939 - 1941” wymaga szerokiego omówienia w celu przedstawienia niedomówień i fałszerstwa historii ciągle jeszcze polskiego Lwowa. Czytamy tutaj „Historyczny proces zjednoczenia zachodnio - ukraińskich ziem z Radziecką Ukrainą, w składzie ZSRR, odbywał się zgodnie z międzynarodowym stanowiskiem”. Nazwa Zachodnia Ukraina pojawiła się w dokumentach z okazji powstania Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy w celu uzasadnienia zmiany przynależności terytorialnej Małopolski Wschodniej. Już Austria próbowała we Lwowie budować państwo ukraińskie jako przyczółek do podboju Ukrainy, dając jej na króla Wasyla „Wyszywanego” Wilhelma Habsburga. W procesie zjednoczenia, obok Armii Czerwonej, główną rolę odegrały lwowskie „Żydki”, hańbiąc swoim postępowaniem naród żydowski. Międzynarodowe stanowisko skierowane przeciw niepodległości Polski wypowiadane było przez Francuzów, którzy popierali Rosję carską, dopiero gdy zmieniła się sytuacja i powstała Rosja sowiecka Francja udzieliła swego poparcia Polsce. Również przeciw Polsce skierowana była polityka angielska. Znany jest ze swej działalności jawny i niesprawiedliwy wróg Polski lord Curzon. Współpraca niemiecko-rosyjska kształtowała nieustannie międzynarodowe stanowisko wobec Polski. Uwieńczeniem tego stanowiska stał się akt rozbioru Polski, który przeszedł do historii jako pakt Ribbentrop - Mołotow. Pakt ten został potępiony przez świat, jedynie w Polsce jest przemilczany przez oficjalne czynniki. A oto dalszy ciąg tekstu: „1 września 1939 roku faszystowskie Niemcy, (dyskretnie pominięto, że w porozumieniu z ZSRR) wiarołomnie napadły na Polskę. Rozpoczęła się druga wojna światowa.” To już postęp, dotychczas źródła radzieckie podawały jako datę rozpoczęcia drugiej wojny światowej, dzień 22 czerwca 1941 roku, w celu zalegalizowania grabieży polskich ziem i odwrócenia uwagi od najistotniejszej daty 23 sierpnia 1939 roku, kiedy Związek Radziecki upoważnił Niemcy do rozpętania drugiej wojny światowej.
„Wobec hitlerowskiej agresji - czytamy dalej - burżuazyjno - mieszczański Rząd Polski, okazał całkowitą niezdolność organizacji efektywnego oporu i zdradziecko opuścił ludność Polski”. Zapomniano przypomnieć, że to zdradzieckie opuszczenie Polski przez Rząd spowodowane zostało przez agresję sowiecką, a opór stawiany Niemcom przez siły polskie wyróżnił się wśród narodów Europy efektywnością i czasem trwania. Sam Stalin z tego powodu opóźnił wydanie rozkazu przekroczenia granicy polskiej przez Armię Czerwoną, obawiając się udzielenia pomocy Polsce przez Francję i Anglię, a gdy przekonał się o braku wartości zobowiązań militarnych „zgniłego zachodu” potępił oba te kraje na drodze dyplomatycznej, oskarżając je o „burzenie” pokoju w Europie. Mimo niedotrzymania terminu ustalonego w pakcie Ribbentrop - Mołotow, Hitler dotrzymał umowy i zapłacił Stalinowi połową Polski, wycofując swe wojska spod Lwowa, nie był jeszcze gotowy do wojny przeciw Związkowi Radzieckiemu, a wojna z Polską wyczerpała jego środki. Otoczenie opieką przez Związek Sowiecki ludności tzw. „Zachodniej Ukrainy” i „Zachodniej Białorusi” to już banał propagandowy. Niebawem przypomniano sobie lepsze uzasadnienie dla grabieży Wilna, wcielając go do Radzieckiej Litwy. List do Stalina z prośbą o włączenie Wilna do Sowieckiej Litwy napisał zasłużony komunista Jerzy Putrament. 17 września 1939 Armia Czerwona wkroczyła na ziemie polskie, doszło do dwu bitew i wielu potyczek. W beznadziejnej sytuacji dowództwo wojsk polskich obrony Lwowa, nieświadome treści paktu Ribbentrop - Mołotow podpisało akt kapitulacji z przedstawicielami Armii Czerwonej, którego warunki nie zostały dotrzymane przez Związek Sowiecki. Początkowo propaganda głosiła, że Związek Sowiecki idzie na pomoc Polsce, następnie próbowano wprowadzić zamęt, oczerniając oficerów polskich jako przedstawicieli „burżujów”. Pojedynczych jeńców nie brano, ulice Lwowa zalegały trupy oficerów, policji, urzędników państwowych. W ten sposób zginął zastrzelony na moście w Kutach (17-18 września) autor „Kariery Nikodema Dyzmy” Tadeusz Dołęga Mostowicz.
Nad stolicą kultury polskiej zapanowała beznadziejna niewola, tym straszniejsza, że poparta przez zdrajców Ojczyzny, którym patronowała Wanda Wasilewska. Niemcom w zagarniętej Polsce nie udało się zwerbować kolaboracjonistów. Związek Sowiecki miał do dyspozycji komunistów i szumowiny miejskie. Julian Stryjkowski opisuje te dni, kiedy na ulicach Lwowa ganiały gromady rozwrzeszczanych „Żydków” wiwatując na cześć „wybawicieli”. Podobnie jak później przez wiele lat w Polsce Ludowej, spędzano na mitingi tłumy ludzi, przywożono w teczce „wyniki wyborów” i organizowano „nową władzę ludową” i „nowe życie”. Rabowano majątki, sklepy i magazyny, wywożono do ZSRR niezliczone zapasy żywności i towarów przemysłowych. Wybrańcy losu, szczęśliwi „ruscy” przybyszy nazywani przez nas „Moskalami” mówili:  toż to u was Ameryka”.
Miasto zaczęło żyć normalnym okupacyjnym życiem. Zaczęły się całonocne kolejki po chleb, mąkę i cukier, pieniądze zastąpił handel wymienny, zapanowała spekulacja i głód. Towarzyszyły temu liczne choroby, zwiększona śmiertelność szczególnie wśród dzieci, odmrożone nogi i tysiące nowych problemów. Względny dobrobyt zamieniał się w powszechną nędzę. Mimo to, dobrze zorganizowana gospodarka miejska, niemal bez przerwy zapewniała mieszkańcom dostawy światła, gazu ziemnego i wody. Przedwojenne urządzenia ze znakami polskich firm w tzw. „Zachodniej Ukrainie” służą do dnia dzisiejszego jako dowód dobrej roboty polskich fachowców.
Jak to wygląda w omawianej historii Lwowa. Wciąż jeszcze polski Lwów przedstawiony jest jako ważny polityczny i kulturowy ośrodek „Zachodniej Ukrainy”, gdzie ludzie pracy witali swoich braci wyzwolicieli, wyrażając im swoją wdzięczność, na wielotysięcznych mitingach. Rosła świadomość ludu pracującego na drodze wyzwolenia socjalnego i narodowego. Mieszkańcy Lwowa to znaczy Polacy z radością przyjmowali obywatelstwo radzieckie. Chociaż nie wszyscy, zachował się w archiwum domowym radziecki paszport mojej ciotki, która kazała sobie wpisać, że jest Czeszką. Tak sobie zakpiła moja ciotka z władzy radzieckiej i komunistycznej partii.
Szybko została zorganizowana Tymczasowa Administracja, zajmująca się wszystkimi problemami życia. Ustalono stałe ceny towarów spożywczych i przemysłowych, zastosowano energiczne środki do walki z spekulacją, ale nie wyjaśniono skąd się wzięła spekulacja w warunkach cudownego życia w socjaliźmie. Władza radziecka dała miastu elektryczne oświetlenie i komunikację tramwajową, a „czerwonoarmiści”, którzy karabiny nosili na sznurkach, odbudowali miejskie wodociągi. Ileż kpin i dowcipów krążyło po mieście na temat jak to źle było ludziom w burżuazyjnej, pańskiej Polsce, a jak „liogko dyszyt czeławiek w ZSRS.” W Związku Sowieckim każdy ma prawo głosować na władzę ludową, byle nie przeciw, bo jakże by mogło być inaczej. W historii Lwowa znajdują się szczegółowe opisy pomocy dla „zabiedzonego” miasta, w którym otwarto 56 sklepów opuszczonych przez właścicieli, a podstawowe produkty żywnościowe: mąkę, cukier, sól i towary przemysłowe sprowadzano z całego Związku Sowieckiego. Dla dziewięciu tysięcy bezrobotnych i uciekinierów w siedemnastu kuchniach wydawano codziennie obiady, co jadła reszta tego nikt nie wyjaśnia, zapewne posiadali zapasy z okresu „pańskiej” Polski, ale liczba bezrobotnych we Lwowie określona jest wyraźnie na ponad czterdzieści pięć tysięcy, z których dzięki wprowadzeniu dwuzmianowości pracy, uruchomieniu nieczynnych i nowych przedsiębiorstw, oraz szerokiego budownictwa, począwszy od 1 paź-dziernika 1939 roku do 1 kwietnia 1940 roku otrzymało pracę dwadzieścia osiem tysięcy. Rzecz zrozumiała, że stało się to dzięki nauce radzieckiej i szerokiemu szkoleniu zawodowemu i politycznemu niezliczonych rzesz mieszkańców. Ale myślę, że to chyba „prima aprilis”, ponieważ dalej w tekście podana jest wcześniejsza data, 14 lutego 1940 roku, jako data pełnej likwidacji bezrobocia. W tym czasie, rzecz jasna dobrowolnie, do pracy w Związku Radzieckim wyjechało ponad siedemnaście tysięcy bezrobotnych.
Na wielu stronach znajdujemy opis historycznych przemian, których podstawą było szkolenie polityczne przeprowadzane w celu uświadomienia społeczeństwa jakim skarbem jest socjalistyczna ojczyzna, oraz jak wielkie zadania wynikają z możliwości decydowania i kierowania losem wyzwolonego kraju. Na mitingach postulowano przyłączenie się do Wielkiego Związku Sowieckiego, by pod kierownictwem partii komunistycznej budować nowe socjalistyczne życie. A oto tematy przeprowadzanego szkolenia, które przyczyniło się do zlikwidowania bezrobocia we Lwowie: „Leninowska narodowa polityka partii bolszewików”, „Burżuazyjno-nacjonalistyczne partie - wrogami ludzi pracy”, „Inteligencja radziecka”, „Partia leninowska organizatorem budowy socjalizmu w ZSRR”, „O ustroju i konstytucji ZSRR”. I mamy tu dokładne informacje, jak to we Lwowie „kipiało” socjalistyczne życie i z wielkim entuzjazmem nadrabiano zaległości w stosunku do wielkiego Związku Radzieckiego, na przykład na zebraniu kolektywu zakładów metalowych wzięło udział 1956 robotników. Tyle było tego komunistycznego zapału, że nie można się dziwić, że ludzie zapominali o jedzeniu ciesząc się z możliwości twórczej pracy. Historia przywołuje dane archiwalne, podając skład liczbowy poszczególnych zebrań i cytując wygodne nazwiska importowanych głównie działaczy.
Po starannych przygotowaniach, już 26 października 1939 roku, delegaci wybrani przez ludzi pracy, rozpoczęli obrady Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Ukrainy w Teatrze Wielkim we Lwowie. Była tam również Wanda Wasilewska, chociaż nie zostało to uwypuklone w omawianej historii. Podczas obrad zapadły historyczne decyzje w postaci „Deklaracji o władzy państwowej na ziemiach zachodnio-ukraińskich”, wyrażającej wolę robotników, chłopów i inteligencji pracującej. Akt powyższy podkreśla, „że cała władza należy do ludzi pracy miast i wsi, w przedstawicielstwie Rady Deputowanych ludzi pracy”. Uchwalono prośbę do Rady Najwyższej Związku Sowieckiego o przyjęcie Zachodniej Ukrainy do składu Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej, łącząc naród ukraiński w jeden organizm państwowy, na zakończenie wiekowego podziału ukraińskiego narodu. Uchwalono również konfiskatę banków, fabryk i przedsiębiorstw oraz ziemi obszarników i zakonów. Zrealizowane zostały odwieczne marzenia i pragnienia szerokich rzesz ludzi pracy, (tego ciągle jeszcze polskiego Lwowa). A potem dalsze wybory, kolejno do Rady Deputowanych ZSRS, USRS oraz do lokalnych rad. W historii podane są szczegółowe dane o liczbie głosujących, wynikach wyborów oraz wybranych deputowanych, aczkolwiek nie wszystkie nazwiska są podawane, z niewyjaśnionych przyczyn pomijano dwie, trzy osoby niegodne wspomnienia. Rachunek tu jest trudny i przy pomocy arytmetyki niemożliwy do potwierdzenia prawdziwości. 
Do Zgromadzenia Ludowego, 22 października 1939 roku, wzięło udział 256.802 głosujących tj. 95,7% uprawnionych, a na kandydatów ludu padło 240.068 głosów tj. 93,5%. Do Rady Najwyższej ZSRR, 24 marca 1940 roku, wzięło udział w głosowaniu 282,3 tysiące tj. 96,77%, (wszystkie liczby przepisane dokładnie) wybrano sześciu Lwowian: WG Sadowy, WŁ Wasilewska, MW Koziriew (?), KI Studynskij oraz dwu niegodnych pamięci, pewnie okazali się trockistami. Do Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR wybrano dziewięciu Lwowian: MS Woźniak, FI Jeremienko, BS Kołesnyczenko, GS Kuźmińska, MG Macka, JD Stadnyk, PI Franko i dwu niegodnych wspomnienia. Do miejscowej Rady Deputowanych, 15 grudnia 1940 roku w wyborach wzięło udział 304.426 głosujących tj. 97,7% z tego na kandydatów ludowego bloku komunistów padło 98,6%, do Rady Miejskiej wybrano 519 osób, w tym 128 kobiet (napewno dostatecznie uświadomionych), a do Rad Rejonowych (chyba powiatowych?) wybrano 843 osoby. Pod względem narodowościowym, w tym ciągle jeszcze polskim Lwowie, wybrano 274 Ukraińców, 144 Polaków, 73 Rosjan oraz 28 osób siedmiu narodowości i można by pomyśleć, że ani jednego Żyda, a przecież mieszkało we Lwowie w tym czasie 120 tysięcy Żydów. Czyżby tak objawiał się sowiecki antysemityzm. Powszechnie mówiono, że w radach siedzą same „Żydy”, że rządzi „żydo-komuna”. Po tych wyborach, Lwów w omawianej historii, stał się już starym ukraińskim miastem i nadrobił opóźnienie w rozwoju. Zakipiało socjalistyczne życie.. Już 90% ludzi należało do związków zawodowych. Komsomolcy pomagali partii wychowując dziewięć tysięcy pionierów. Już w kwietniu 1940 roku, działało we Lwowie 121 podstawowych organizacji partyjnych, obejmujących 1550 członków i 632 kandydatów. W tak dużym mieście, po tylu szkoleniach, to trochę mało, jeśli tak wyglądała „prężna” działalność biur komitetów partyjnych, to nie ma się czym chwalić. A jednak historycy radzieccy uważają, że „utwierdzał się nowy socjalistyczny ład, wzrastała socjalna aktywność pracujących mieszkańców miasta, prawdziwych gospodarzy sowieckiego Lwowa.” Oto mamy przedstawione wszystko to, czego nie było i ani słowa o tym co się działo w mieście. Ile trudu zadali sobie funkcjonariusze NKWD, mając pełne ręce roboty przy aresztowaniach i wywózkach, czyli „przy oczyszczaniu ziemi od Polaków”, jak to zjawisko trafnie nazwał prof. Edward Prus w książce pt. „Herosi spod znaku tryzuba”. Masowe aresztowania przeprowadzane przeważnie w nocy obejmowały przede wszystkim polską inteligencję, również z postępowymi przekonaniami. Aresztowani zostali Władysław Broniewski i Wacław Grubiński, na którego procesie za działalność literacką, poświęconą Leninowi zeznawał wierny stalinowiec Jerzy Putrament. W lutym 1940 roku rozpoczęły się masowe wywózki na Sybir. Wywożono rodziny aresztowanych i uchodźców z terenów zajętych przez Niemców. Ogółem wywieziono z Wschodniej Polski 1,5 do 2 milionów ludności, ile? tego historycy nie zauważyli, to chyba wroga propaganda, żadnych wywózek nie było.
Do opuszczonych, zwolnionych mieszkań, upaństwowionych budynków, których historycy określają na pięć tysięcy, wprowadzili się nowi mieszkańcy. To jest jedyna liczba, która może przedstawić zakres aresztowań i deportacji we Lwowie. Jednakże pozostałe liczby dotyczące mieszkańców biorących udział w głosowaniu, są źródłem równie ciekawych informacji, świadczą bowiem o ilości ludności napływowej z Rosji, przewyższającą liczbowo ludność aresztowaną i deportowaną na wschód o ponad 60 tysięcy. Jednocześnie trzeba przypomnieć, że wielu uchodźców nie było we Lwowie zameldowanych, a więc wszystkie liczby są zaniżone.
Jeśli się przyjmie, że uprawnieni do głosowania w miastach stanowią tylko 71% mieszkańców, możemy ustalić następujący wzrost liczby mieszkańców Lwowa.
22 października 1939 conajmniej 378 tysięcy
24 marca 1940 conajmniej 411 tysięcy
15 grudnia 1940 conajmniej 439 tysięcy
Wśród aresztowanych i wywiezionych byli również Żydzi, wśród których patriotów polskich było nie mniej niż komunistów, ale o tym rzadko się pamięta. Dla opinii o Żydach wiele zła czynią sami Żydzi, jak na przykład Julian Schulmeister, w książce pt. „Piaski płoną”, w której wkłada w usta polskich Żydów, słowa komunistycznych zdrajców ojczyzny: „Ja, wierny syn wielkiego Związku Sowieckiego...” takich słów nie napisałby Marian Hemar nawet pod groźbą utraty życia. Trzeba pamiętać, że wśród lwowskich Żydów, komuniści nie przekraczali nawet 2%, ale na naród żydowski rzucali duży cień hańby.
Kiedy Rada Najwyższa 1 listopada 1939 roku przychyliła się do „prośby ludu” i Lwów został przyjęty do Sowieckiej Ukrainy, rozpoczął się burzliwy proces budowy nowego socjalistycznego życia. Lwowiacy otrzymali pomoc z całego Związku Sowieckiego od ludzi pracy, organizacji partyjnych i władzy radzieckiej. Dyrektorami zakładów zostali najlepsi robotnicy, w tym również kobiety. Do końca 1940 roku do kierownictwa powołano 3788 osób, wyszkolonych zapewne na wieczorowych kursach marksizmu - leninizmu. Pozostanie zagadką, jak wśród nich przeszmuglowali się trockiści, których później musiano aresztować.
Chleba we Lwowie pieczono dwa i pół raza więcej niż za „pańskiej” Polski, dlaczego teraz go brakowało, o tym historycy nie piszą. Szeroko rozwijał się ruch współzawodnictwa pracy, jak grzyby po deszczu wyrastali przodownicy pracy i stachanowcy. Jakoś przeoczono w tekście i przedstawiono jako sukces władzy sowieckiej, niechlubne, mocno spóźnione i to tylko na papierze, przejście na ośmio godzinny dzień pracy, zachwycając się uchwałą Prezydium Rady Najwyższej z dnia 26 czerwca 1940 roku. W burżuazyjno - mieszczańsko - obszarniczej Polsce taką uchwałę podjęto, łącznie z odpowiedzialnością karną za jej niestosowanie, w pierwszych dniach po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku.
Pisząc o poprawie bytu materialnego ludzi pracy, autorzy historii dali dowód, że nie mają pojęcia na czym polega dobrobyt, opieka państwa i świadczenia socjalne. Podawane liczby są żonglerką bez pokrycia, ponieważ nie znana jest wartość wydatkowanych pieniędzy i ich skuteczność, a z własnych życiorysów wiemy, że była to czysta propaganda.
Wydumany jest również rozwój szkolnictwa i oświaty. Ani słowa o tym, jak to uznano wysoki poziom szkolnictwa polskiego za niski i w 1939 roku wszyscy uczniowie musieli powtarzać rok nauki.
Historycy opisują wielką pracę przy likwidowaniu analfebetyzmu, rozwój liczbowy szkolnictwa powszechnego, średniego, zawodowego i wyższego, jak to w ciągu dwu lat podwoiła się liczba studentów, nie wiadomo, czy to spośród owych analfabetów? Do Lwowa, który po wyniszczeniach trzech okupacji dał po wojnie kadry do obsadzenia wielu polskich uniwersytetów i politechnik, sprowadzono z Związku Radzieckiego 130 profesorów? Radziecka reorganizacja szkolnictwa wyższego polegała przede wszystkim na zmianie nazw uczelni i dodaniu do programu nauczania marksizmu i leninizmu. Podobnie przedstawiony jest wszechstronny “rozwój” opieki społecznej, szpitalnictwa, wypoczynku, sportu, kultury, teatrów, filharmonii, domów twórczości, szkół muzycznych, orkiestr, opisane są liczne muzea: etnograficzne, historyczne, przyrodnicze, przemysłu artystycznego, literacko-pamiętnikarskiego, galerie malarstwa i rzeźby, jakby w tym spadku po Polsce była zasługa Związku Sowieckiego.
Rozwijała się sowiecka literatura. Do związku pisarzy sowieckich przyjęto 58 pisarzy lwowskich, wśród nich: JaO Gałan, OJa Hawryluk, SJ Tudor, PS Kozłaniuk, AW Wołoszczak, Irena Wilde, Tadeusz Boy Żeleński itd. Czy Tadeusz Boy Żeleński, jak twierdzą historycy, złożył podpis pod uchwaloną rezolucją, czy mógł podpisać się pod taką treścią: „Jesteśmy dumni, że złączeni z wielką armią radzieckiej inteligencji, możemy przyłożyć wszystkie siły, umiejętności i wykształcenie, dla rozwoju naszej pracy twórczej na korzyść uwolnionych mas ludzi pracy Zachodniej Ukrainy i całego Związku Sowieckiego”. 
Przypomnijmy, że Lwów, chociaż pod sowiecką okupacją, tętnił ciągle polskim życiem, czego nie zauważyli sowieccy historycy. W dalszym ciągu historycy sowieccy zachwycają się twórczością sowieckich malarzy i rzeźbiarzy, poświęconą tematyce „socjalistycznego wyzwolenia i rozwoju miasta”. „Oto minął niedługi czas i dogłębnie zmieniło się oblicze miasta, zniknęła różnica, która dzieliła centralne dzielnice od peryferii - (zapewne, wszystkich już dotknęła potęga nędzy) - goiły się rany zadane podczas panowania polskich kolonizatorów - (tekst godny twórców socjalizmu) - ... jak Feniks z popiołów, podnosiło się nowe miasto ludzi pracy, nauki i kultury, po którego ulicach władczo kroczy nowy gospodarz (czy ten w mundurze NKWD?). 
Dalszemu rozwojowi i pracy twórczej dla socjalistycznego społeczeństwa przeszkodziła wojna, którą narzuciły ludziom sowieckim faszystowskie Niemcy”. 
Społeczeństwo polskie, któremu narzucono obywatelstwo sowieckie, poniosło dodatkowe straty, młodzież lwowska została przymusowo wcielono do Armii Czerwonej z przeznaczeniem na mięso armatnie „za Stalina, za rodinu”.
„22 czerwca 1941 roku faszystowskie Niemcy, wiarołomnie napadły, - (na swojego wspólnika i przyjaciela) - na Związek Sowiecki. Komuniści pierwsi stanęli w szeregach obrońców. Ofiarami bombardowań stali się pisarze Tudor i Hawryluk. Wrogie elementy aktywizowały ukraińskich burżuazyjnych nacjonalistów do napadów i dywersji, wywołując panikę, strzelając do ludzi na ulicach. 30 czerwca wkroczyły do Lwowa wojska niemieckie, wraz z nimi wkroczył batalion „Nachtigal” Oberlaendera, który w ciągu siedmiu dni zamordował ponad 500 obywateli sowieckich, w tej liczbie 70 znanych działaczy kultury, nauki i sztuki, a więc: T Boy Żeleński, Ja Grek, W Seradskij i T Ostrowskij i inni. Setki obywateli zabrano do obozów śmierci. 
Po krótkiej farsie z Samostijną Ukrainą, rząd ukraiński rozwiązano, a Zachodnią Ukrainę [Hałyczyna?] przemianowano na Distrikt Galizien i podporządkowano pod Generalne Gubernatorstwo, z siedzibą stołeczną w Krakowie. Wszystkim kierowała administracja niemiecka, ludność została przeznaczona na wyniszczenie, na ziemiach zaciążyło zaopatrzenie wojska i frontu. 
Wprowadzono przymusową pracę, wywózki na roboty do Niemiec, głód i choroby zapanowały w mieście. W ustanowieniu faszystowskiego, okupacyjnego reżymu, aktywny udział brali ukraińscy i polscy burżuazyjni nacjonaliści, przedstawiciele bogatych burżuazyjnych partii, unickie i katolickie koła klerykalne. Zlikwidowano cały dorobek władzy radzieckiej. Niszczono dzieła sztuki, bibliotekę, rękopisy poetów polskich, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego. Zorganizowano ukraińską i polską policję. Jednocześnie powstał komunistyczny ruch oporu, w którym początkowo działało 13 osób. Działają tu również ukraińskie i polskie reakcyjne organizacje.”
W tak krótkim tekście tyle fałszerstwa, bez jednego zdania prawdy. Tudor i Hawryluk prawdopodobnie zostali uśmierceni przez swoich rodaków zwalczających komunizm. Nazywanie burżujami ukraińskich nacjonalistów, głównie chłopskiego pochodzenia, jest co najmniej nieporozumieniem, stanowili oni typowy proletariat w znacznej swej masie bez wykształcenia podstawowego. 
Zamordowani obywatele radzieccy to byli obywatele polscy, narodowości polskiej i żydowskiej, wśród nich grupa polskich profesorów. Distrikt Hałyczyna nazywał się po prostu Distrikt Galizien, Galicja i Halicz to są dwie różne nazwy, które łączy się na siłę. 
W tym czasie Lwów był jeszcze ciągle miastem zamieszkałym przez Polaków i jako taki został włączony pod administrację niemiecką do Generalnego Gubernatorstwa, jedyną różnicę stanowiła policja, we Lwowie w policji służyli wyłącznie Ukraińcy. 
Lwów zmienił tylko okupanta, pod okupacją niemiecką prężnie działał polski ruch oporu, który przestał być inwigilowany przez komunistów. Armia Krajowa nie była organizacją nacjonalistyczną i wsadzanie jej do jednego worka z nacjonalistami ukraińskimi i wytykanie Polakom kolaboracji z Niemcami, to zwykłe komunistyczne oszustwo lat stalinowskich. Koła katolickie i unickie to masło maślane, unici są katolikami, można mieć tylko wątpliwości co do wartości ich katolicyzmu, w zakresie dokonanych zbrodni ludobójstwa.
Niejasne jest skąd się wzięły w tym „zachodnioukraińskim” mieście zabytki kultury polskiej i dlaczego nie było zabytków kultury ukraińskiej? Jak można przyznawać się do 13 komunistów działających w ruchu oporu, w wielotysięcznym mieście po dwu latach marksistowsko-leninowskiego szkolenia, to jest skrajne niedopatrzenie cenzury, ruch ten był znacznie liczniejszy w hitlerowskim Berlinie. Niestety w żydowskim getcie współdziałała z Niemcami żydowska policja. Obywatele radzieccy zostali ewakuowani niemalże jednej nocy przed 30 czerwca.
I ani słowa w historii o tysiącach więźniów, zamordowanych w lwowskich więzieniach, w ostatnich dniach „władzy ludowej, sowieckiego socjalizmu”.