Numer wrześniowy (2008 roku) Magazynu Historycznego „Mówią Wieki” wydano dla uczczenia 350 rocznicy Unii Hadziackiej oraz ukraińskiej epopei niepodległościowej. Unia Hadziacka nie miała żadnego znaczenia w naszej historii, a ukraińską epopeję niepodległościową można zmieścić w dziele Stalina i polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych.
Na stronie 7 jest artykulik pt. „Historia w karykaturze”, myślę, że wszystkim artykułom o Ukraińcach w tym numerze można nadać wspólny tytuł „Karykatura historii”. Nie ma jednego artykułu, w którym by nie było propagandy ukraińskich nacjonalistów sprytnie umieszczonej wśród prawdziwych wydarzeń historycznych.
Już tytuł główny: „Ukraińcy i Polacy w XVII – XX wieku” jest oszustwem, bowiem Polacy faktycznie mogą występować pod tymi datami, a także dużo wcześniej. Pierwszy koronowany w 1025 roku król Polski Bolesław Chrobry z pewnością był świadomy swojej narodowości, jak również tego, że jego matka była Czeszką. Mikołaj Rej z Nagłowic urodzony 4 lutego 1505 roku w Żórawnie koło Halicza, zmarły wczesną jesienią 1569 roku (dokładna data nie jest znana) prawdopodobnie w założonym przez siebie Rejowcu, był pierwszym wybitnym polskim pisarzem. Napisał o sobie: „Bom ja też prosty Polak, nigdzie nie jeżdżając, tum się pasł na dziedzinie, jako w lesie zając. ...” w XVI wieku był świadomy swej narodowości. Nie można tego napisać o Ukraińcach. Ukraińska szkoła poetów nie ma nic wspólnego z Ukrainą, reprezentowana jest przez pisarzy polskich: Antoniego Malczewskiego autora „Marii”, Seweryna Goszczyńskiego autora „Zamku Kaniowskiego” oraz Józefa Bohdana Zaleskiego autora „Dumki o hetmanie Kosińskim” i wielu innych zapomnianych już poematów. Malczewski zmarł wcześnie natomiast pozostali dwaj brali udział w Powstaniu Listopadowym.
Pierwszymi których się uważa za Ukraińców w XIX wieku była tak zwana ruska trójca: Markian Szaszkewycz, Iwan Wahylewycz oraz Jakiw Hołowaćky, a więc ruska trójca, jeszcze nie ukraińska. Wszyscy trzej zagubili się w życiu i zakończyli swój żywot każdy w innej opcji politycznej. W połowie XIX wieku Franz Stadion austriacki gubernator Galicji wymyślił Ukraińców do gry politycznej przeciw Rosji. W grudniu 1917 roku proklamowano pierwsze w historii państwo ukraińskie Ukraińską Socjalistyczną Republikę Sowiecką. Państwo to nie miało żadnych instytucji, nie miało granic, rządu, wojska – byli tylko bolszewicy jako wojsko całej Rosji, bez uznania międzynarodowego, państwo było fikcją. Równocześnie w Kijowie założono na tym samym terytorium Ukraińską Republikę Ludową. Rok później w zaborze austriackim 1 listopada 1918 roku we Lwowie proklamowano Państwo Ukraińskie, następnie w Stanisławowie Zachodnio Ukraińską Republikę Ludową. Dopiero pod rządami Stalina Ukraina zaistniała w polityce międzynarodowej. Tego przecież nie można zaliczyć do zbrodni Stalina.
Jeszcze w 1923 roku wnuk Aleksandra hrabiego Fredry arcybiskup greckokatolicki we Lwowie w homilii mówił „My Rusyny”. Dopiero w 1929 roku we Wiedniu została założona terrorystyczna Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów.
A oto kolejne pigułki „Mówią Wieki”: Karol Mazur - Polski pług na Ukrainie, Serhij Lepjawko - Kraina mlekiem i miodem płynąca, Dariusz Milewski - Heroiczna doba kozaczyzny, Piotr Kroll - Hetmański cud Chmielnickiego, Mirosław Nagielski - Trudna droga pojednania, Piotr Kroll -  Rada Perejasławska w 1654 roku, Krzysztof Mikulski - Pokój Grzymułtowskiego, Rafał Zubkowicz - Drogi braci Szeptyckich, Bogusław Kubiszm - W Kijowie i we Lwowie, Włodzimierz Mędrzecki - Po obu stronach Zbrucza, Grzegorz Motyka - Od Wołynia do akcji „Wisła”!

„Polski pług na Ukrainie”
                                                             Karol Mazur

Karol Mazur w artykule pt. „Polski pług na Ukrainie” napisał o problemie polskiej ekspansji na Wschód, tylko, że to był problem ruskiej (Rusinów) ekspansji na Zachód, aby wyrwać się z niewoli tatarskiej i to właśnie jest jedna z ważniejszych kwestii dziejów Polski. Stąd wynikają oszustwa ukraińskich historyków o „polskiej okupacji Ukrainy” (dobrze, że w cudzysłowie). Nie ulega wątpliwości, że „ideologia marksistowska” wiele namąciła swoimi fałszywkami. Autor pisząc o integracji Wołynia i Ukrainy z pozostałymi ziemiami Rzeczypospolitej uniknął oszustwa łączenia Wołynia z Ukrainą, która wtedy nazywała się Rusią, zdając sobie sprawę z tego, że są to dwie odrębne krainy i już był bliski oceny w szerokim kontekście dziejów nowożytnej Europy. Unia polsko litewska była jakby zapowiedzią Unii Europejskiej, ale jakże różnej, dającej jednakowe prawa Polsce i Litwie i związanej z nią Rusią (Białą, Czarną i właściwą Kijowską – Ruś Czerwona już była integralną częścią Rzeczypospolitej). Magnateria i szlachta posiadała swoje prawa, miasta swoje, a chłopi byli bez praw. 
Magnateria polska nie posiadała tytułów książęcych, książęta piastowscy już wymarli, natomiast Litwa miała licznych książąt litewskich z dynastii Giedyminowiczów (Czartoryskich, Radziwiłłów) i ruskich nie tylko z dynastii Rurykowiczów (Ostrogskich, Zasławskich, Czetwertyńskich, Sanguszków, Sapiehów, Zbaraskich, Wiśniowieckich i jeszcze innych nie wymienionych przez Karola Mazura). Wiele różnych względów przyczyniło się do powstania związków małżeńskich Polaków, Litwinów, Rusinów zarówno na poziomie arystokracji jak i szlachty, jak napisał Karol Mazur miało to wpływ na przyśpieszenie politycznej integracji z Koroną, a może też na zacieranie różnic w rozwoju w wyniku reform Zygmunta Augusta króla polskiego.
Teza o zrównaniu praw chłopów ruskich z polskimi to już bajka wymyślona przez Karola Mazura, chłopi polscy byli poddani ciężkiemu jarzmowi pańszczyzny. Głośna była sprawa mieszczanina lwowskiego Kampiana, pochodzenia chłopskiego o którego dochody upominał się jego dawny (pan) właściciel. Pańszczyzna na Rusi była zamieniana na stosunkowo niewielkie oczynszowanie, aby utrzymać chłopów na gospodarce, tu była bardzo łatwa ucieczka z pańszczyzny, tak bowiem bliskie były dzikie pola. Trudno przypuścić aby Karol Mazur o tym nie wiedział.
Rodowód kozaków był stosunkowo młody. Pierwszych kozaków założył Dymitr Wiśniowiecki, jednak nie w celu obrony granic Rzeczypospolitej. Kozacy służyli Dymitrowi Wiśniowieckiemu do wypraw łupieskich na Turcję. Tak powstała olbrzymia fortuna Wiśniowieckich, a może też herb (litewski) Korybut i tytuł książęcy.
W artykule podkreślona jest kwestia synodu brzeskiego z 1596 roku o unii Kościoła Katolickiego z Cerkwią Prawosławną w całej Rzeczypospolitej (a nie tylko w województwie ruskim – jak pozostało w zaborze austriackim).
Wyznawcy prawosławia mieli pełne prawa i dochodzili swych praw w instytucjach ustrojowych Rzeczypospolitej – oto dowód jak wielka była wtedy tolerancja i poszanowanie prawa. W państwie polskim rola kniaziów litewsko – ruskich była ogromna.
„Akcja kolonizacyjna na Ukrainie” była efektem „lustracji pustek ukrainnych”. W dzisiejszym słownictwie występuje zasadnicza różnica między słowem „Ukraina” i „pustkami ukrainnymi”. To nie jest równoznaczne z „okupowaniem Ukrainy, czy też ziem ukrainnych”. To jest kolonizacja ziem niczyich – pustek wyludnionych po jasyrze tatarskim. Kolonizacji towarzyszyły postulaty budowy „przedmurza chrześcijańskiego” jako ważniejsze od korzyści gospodarczych, tworzenie zapory przed Tatarami, stąd były propozycje utworzenia specjalnej szkoły rycerskiej dla szlachty i kozaków (?) – napisał Karol Mazur, bez podania źródeł tej fantastycznej informacji.
Faktem jest, że przedstawiciele rodów kniaziowskich i magnackich już u schyłku XVI wieku wybudowali szereg zamków i zameczków w Perejasławiu, Korsuniu, Czehryniu, Łubniach i wielu innych miejscowościach, które były nie tylko „centrum obronnym, ale także ośrodkiem handlowym i agrarnym” z pewnymi formami samorządowymi. W obu województwach ukrainnych {a więc nie na Ukrainie!} (kijowskim i bracławskim – pominięto w artykule trzecie województwo czernichowskie [dlaczego?]) założono ponad 300 takich miasteczek. Dopiero w dalszym tekście Karol Mazur napisał, że w województwie czernichowskim i na Zadnieprzu liczba ludności wzrosła 200 – 300 krotnie. Ekspansja „koroniarzy” świadczy o tym, że ludność dzisiejszej Ukrainy w dużym stopniu jest pochodzenia polskiego.
Z nieznanych mi powodów Karol Mazur zmienił pisownię i napisał Czernichów przez samo h. Karol Mazur napisał, że po wygaśnięciu „możnego rodu kniaziów Ostrogskich ich dobra odziedziczyli magnaci z Korony, m.in. Tomasz Zamojski” wydaje mi się, że głównymi spadkobiercami byli książęta Zasławscy, ale nie pamiętam źródła. Jak podaje dr Rolle największą fortunę (nie na Ukrainie, tylko na ziemiach ukrainnych) posiadali Potoccy, około trzech milionów morgów, a Anna Potocka przyniosła w posagu Franciszkowi Salezemu Potockiemu 14.000 polskich rodzin pańszczyźnianych z nad Pilicy. Jednak na tych ziemiach wbrew temu co napisał Karol Mazur, pańszczyzna była trudna do utrzymania i powszechne było oczynszowanie. Nie bez wpływu było stałe zagrożenia tatarskie i obecność „kozaczyzny”, jednak bojarowie od dawna byli polską (ruską) szlachtą. Kozacy byli wielonarodowi, byli wśród nich nawet Tatarzy i Turcy, jak również szlachta polska żądna przygód i słynąca z warcholstwa. Ich nielojalność i nieposłuszeństwo stały się zalążkiem przyszłych konfliktów, w szczególności buntu kozackiego Bohdana Chmielnickiego, który doprowadził do oddania połowy tych ziem we władanie carów rosyjskich – czego Karol Mazur nie zauważył, pisząc o przekreśleniu możliwości bratniego współżycia Polaków i Rusinów w Rzeczypospolitej. Jednak szlachta ruska była już dostatecznie spolszczona.
Jak taki człowiek uprawiający antypolską propagandę ukraińskich nacjonalistów może być kierownikiem Sekcji Dydaktycznej Muzeum Powstania Warszawskiego?

“Kraina mlekiem i miodem płynąca”
                                                        Serhij Lepjawko

Serhij Lepiawko rozpoczął swój artykuł od stwierdzenia, że „najważniejszą korzyścią dla narodu ukraińskiego było znalezienie się w granicach jednego państwa”. „Do dzisiaj różnie ocenia się Unię Lubelską i towarzyszącą jej nie mniej ważną zmianę geopolityczną, w wyniku której Ukraina (Ruś) została inkorporowana do Korony Polskiej”. Ponieważ to była Ruś, nie można mówić o ziemiach ukraińskich, ani o Ukraińcach! „Kluczową rolę odgrywała bliskość granicy” i to jest kolejny błąd, w tym czasie Rzeczpospolita nie miała w tym miejscu wschodniej granicy, tam były już „dzikie pola”. Ruś Czerwona nigdy nie była częścią Ukrainy! Natomiast ziemie wschodnie Rzeczypospolitej były wyludnione przez stałe najazdy tatarskie i dlatego musiały być stale kolonizowane. Również polscy chłopi uciekali z pańszczyzny na wschód, gdzie nawet w wielkich latyfundiach magnackich nie było pańszczyzny, a chłopi byli oczynszowani. Dawało to pewną wolność i niezależność.
Ruś w większości miała znaczne zacofanie oświatowe. Świadomi tego byli obaj książęta Ostrogscy: Konstanty Wasyl i Konstanty. Ci polscy magnaci wyznania prawosławnego zadbali o szkolnictwo w celu podniesienia oświaty i kultury społeczeństwa. Tu miał możliwość pracy drukarz moskiewski Fiodor, który uciekł z więzienia w Moskwie. Ukraińcy uważają tego Moskala za ukraińskiego drukarza. Tu zdobył wykształcenie szlachcic i hetman kozacki Piotr Konaszewicz Sahajdaczny i wielu innych. Również świadomy zacofania i niskiego poziomu wykształcenia duchownych prawosławnych był metropolita kijowski Piotr Mohyła, pochodzący z Mołdawii, wykształcony w kulturze łacińskiej. Serhij Lepiawko nie wie, że unici są katolikami obrządku wschodniego, nie wie o tym, że szlachta ruska była częścią szlachty polskiej i miała te same prawa, nie zna również historii szkolnictwa na ziemiach polskich (nie ukraińskich), a mimo wszystko jest historykiem w Państwowym Uniwersytecie Pedagogicznym w Czernichowie. Serhij Lepiawko wymyślił sobie, że kozaczyzna powstała dla obrony ludności, której ponad milion poszło w jasyr tatarski. A jeśli mówić o jakimś konflikcie, to trzeba zwrócić uwagę na konflikt kozaków z ruską szlachtą (nie ukraińską, bowiem takiej nigdy nie było). Jeśli Chmielnicki był szlachcicem to nie ukraińskim, tylko mazowieckim. I nie ma tu analogii genezy z kozakami dońskimi w państwie moskiewskim, ani z innymi formacjami kozackimi w państwie moskiewskim, powołanymi do pilnowania zesłańców na rozległych obszarach Sybiru. Jeżeli hajducy w artykule pisze się przez małe h, podobnie należy pisać kozacy. 

“Heroiczna doba kozaczyzny”
                                                      Dariusz Milewski

Dariusz Milewski napisał, że „heroiczna doba Kozaczyzny” odnosi się właściwie do pierwszego ćwierćwiecza XVII wieku. ... Dla nas (?) to określenie jest jednak hasłem wywoławczym do opisania zbrojnych i łupieskich działań Kozaków zaporoskich przed powstaniem (?) Bohdana Chmielnickiego. Dalej napisał, że kozaczyzna powstała na Ukrainie, i już mija się z prawdą. Kozacy zaporoscy mieli swoją siedzibę – obóz wojskowo rodzinny na Zaporożu, na Siczy Zaporoskiej, u kraju Rzeczypospolitej, a nie na Ukrainie. 
Założyciel kozaków zaporoskich Dymitr (Bajda) Wiśniowiecki, syn Iwana, wnuk Michała Zbaraskiego – Wiśniowieckiego nie był dziadem osławionego kniazia Jaremy. Jeremi Wiśniowiecki był prawnukiem Aleksandra czwartego syna Michała Zbaraskiego – Wiśniowieckiego. 
Kozacy byli formacją typu wojskowego nie związaną z żadną narodowością, kozacy kubańscy służyli Turcji, Rosja miała kilkanaście formacji kozackich. Nazwa kozak jest pochodzenia tureckiego. 
Liczne bunty kozaków zaporoskich powstawały na tle finansowym i dotyczyły liczby kozaków rejestrowych i żołdu. Można by dyskutować czy kozacy bardziej służyli w obronie Rzeczpospolitej, czy w wyprawach łupieskich na Turcję bardziej szkodzili Rzeczpospolitej powodując najazdy tatarskie i wojny z Turcją. Na żądanie sułtana jeden z czołowych kozaków Iwan Podkowa (Pidkowa) został we Lwowie osądzony i ścięty (1578). 
Na wyprawach łupieskich Dymitr Wiśniowiecki dorobił się wielkiej fortuny stawiając Wiśniowieckich w pierwszej linii magnaterii polskiej. Jednakże opis wypraw łupieskich i buntów kozackich trudno nazwać „heroiczną dobą Kozaczyzny”. Tak samo jak buntu kozaków Chmielnickiego nie można nazywać powstaniem, a oddanie połowy Ukrainy carom rosyjskim należy nazwać zdradą, która doprowadziła do upadku kozaczyzny zaporoskiej. W efekcie końcowym na dzisiejszej Ukrainie mieszka 16 milionów Rosjan. Oto skutki „heroicznej doby Kozaczyzny”. Dariusz Milewski historyk wojskowości Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie nie zauważył do czego doprowadziła nielojalność kozaków zaporoskich.

“Hetmański cud Chmielnickiego”
                                                                 Piotr Kroll

Piotr Kroll rozpoczął swój artykuł od rzekomego cytatu setnika Pilipa Umańca z 1653 roku: „W 1648 roku zniknął na Ukrainie stary system władzy zastąpiony strukturami tworzącego się państwa kozackiego. A teraz za łaską Bożą, tu, w naszym kraju, nie ma ani wojewodów, ani starostów. Daj Boże zdrowia panu Bohdanowi Chmielnickiemu, hetmanowi wojska zaporoskiego! A pan pułkownik u nas za wojewodę, a pan setnik za starostę, a ataman grodowy za sędziego”. Oto według Umańca na „Ukrainie" nie było państwa ukraińskiego, tylko państwo kozackie i wojsko zaporoskie, ale nie było chaosu tylko kto inny pełnił obowiązki wojewody, starosty i sędziego. Piotr Kroll nie zauważył w tym cytacie braku podstawowych elementów propagandy ukraińskich nacjonalistów. Na Ukrainie nie było państwa ukraińskiego, tylko państwo kozackie i wojsko zaporoskie.
Rejestrowe pułki kozackie pojawiły się dopiero w 1625 roku, a już w 1648 roku był bunt kozacki. Kozacy tworzyli jednostki bojowe zorganizowane w „okręgach terytorialnych”, byli podporządkowani władzom państwowym, hetmanowi (kozackiemu) i sejmowi (oczywiście polskiemu), a starszyzna miała uprawnienia ograniczane do spraw wojskowych. Niezależnie od „okręgów terytorialnych” kozacy służyli również po dworach magnackich. Nazywanie buntu kozackiego powstaniem jest już propagandą sowiecką. Już w czasach Piotra Sahajdacznego – Konaszewicza zaistniały problemy z kozakami dotyczące liczby rejestrowych kozaków i możliwości nabywania przez ich starszyznę równouprawnienia szlacheckiego, na co nie było zgody sejmu.
W tekście wstępnym Piotr Kroll napisał właściwie: „na ziemiach ukrainnych zlikwidowano struktury Kościoła Katolickiego ...” Chmielnicki nie mógł rozpoczynać tworzenia pułków, bowiem one już istniały, a polityka zagraniczna i wewnętrzna jest już wymysłem dzisiejszym. Trudno nazywać polityką zagraniczną i sojuszami międzynarodowymi miotanie się pomiędzy Tatarami, Turkami i Moskwą. Tak samo zatargi wewnętrzne starszyzny i rady nie służyły państwowości kozackiej. Państwo kozackie zostało pogrzebane w Perejasławiu, gdy działania Chmielnickiego doprowadziły do oddania carowi połowy „Ukrainy” i Kijowa na trzy lata (który nigdy już nie wrócił do Rzeczypospolitej). Rzeczypospolita była zmuszona do zatwierdzenia tego stanu w Rozejmie Andruszowskim. Czy autor może mówić, że to był sukces Chmielnickiego? Ponad 60.000 „Kozaków” i 20 – 30 pułkowników i cały sztab urzędników, wszystkie instytucje państwowe i sprawna administracja, tyle sotni w Czerkasach, Kaniowie, Korsuniu, Kijowie, Czernihowie, Niżyniu, nie było w stanie przeciwstawić się zaborowi carskiemu! Nie pomogły stosunki międzynarodowe kancelarii hetmańskiej! Faktycznie razem z Piotrem Krollem można to nazwać cudem.
Do tego co napisał Piotr Kroll trzeba dodać, że już Taras Szewczenko nazwał po imieniu zdradę Chmielnickiego, a pomnik w Kijowie postawił mu car rosyjski Aleksander III. Na pomniku była tablica z treścią w tłumaczeniu polskim: „Mamy wolę być pod carem moskiewskim, prawosławnym ukraińskie wojsko Siczowniki”. Stalin tę tablicę kazał usunąć, nie było już cara ani prawosławia, ale hucznie obchodzono 300 lecie połączenia Ukrainy z Rosją. Trudno mi się dopatrzyć sensu w artykule Piotra Krolla.

„Trudna droga pojednania”
                                                        Mirosław Nagielski

Ten tytuł odnosi się do sytuacji obecnej po dokonanej przez OUN – UPA zbrodni ludobójstwa, czy podobna sytuacja istniała w XVII wieku? Mirosław Nagielski nadmiernie przypisuje zasługi hetmana zaporoskiego w elekcji Jana Kazimierza Wazy na tron polski, jednocześnie stara się obciążyć księcia Jeremiego Wiśniowieckiego winą za bunt kozacki. Trudno też pogodzić się z jego opinią o starożytności ruskiego rodu Wiśniowieckich. Wiśniowieccy pojawili się pod koniec XV wieku.
Nie można pisać tak jak napisał Mirosław Nagielski o konflikcie jako o „powstaniu” kozaków zaporoskich, można napisać, że konflikt był przyczyną wybuchu buntu kozackiego i powodowany był sprawami związanymi z liczbą rejestru i wypłacaniem żołdu przez Rzeczpospolitą. Natomiast pisanie o powstającym państwie ukraińskim jest fantazją propagandy ukraińskich nacjonalistów w imieniu których występuje Mirosław Nagielski.
Polska wyszła ręką obronną z traktatu rozbiorowego w Randot zawartego 6 grudnia 1656 roku, w którym król szwedzki Karol Gustaw, władca Brandenburgii Fryderyk Wilhelm Hohenzollern, książę siedmiogrodzki Jerzy II Rakoczy oraz książę Bogusław Radziwiłł i Bohdan Chmielnicki podzielili między siebie terytorium Rzeczypospolitej. Moskwa w tym rozbiorze nie brała udziału.
Prawdą jest, że na ziemie ukrainne miały apetyt i Moskwa i Turcja. Car Aleksy Michajłowicz podniósł rejestr do 60.000 uzyskując “mięso armatnie” do wojny z Polską. W efekcie końcowym wygrała Moskwa zagarniając połowę tych ziem, co słaba Rzeczpospolita potwierdziła w Rozejmie Andruszowskim. Nastąpiły rządy administracji i wojewodów moskiewskich. Minęły lata zanim hetman kozacki i kozacy zostali zrównani z ludnością państwa moskiewskiego i utracili swoją swobodę na zawsze.
Dopiero wtedy kozacy spostrzegli, jakie w Rzeczypospolitej posiadali dobrodziejstwo - pełną autonomię, ale było już za późno. Unia hadziacka niczego już nie zmieniła, wszystko przekreśliła zdrada Bohdana Chmielnickiego i siła wojska moskiewskiego. Tego już Mirosław Nagielski nie napisał.
Czy taki człowiek może pracować w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego?
 

“Rada Perejasławska w 1654 roku”
                                                                      Piotr Kroll

18 stycznia 1654 roku w Perejasławiu Bohdan Chmielnicki z całym wojskiem zaporoskim złożył carowi przysięgę wierności – ... był to akt połączenia się Ukrainy z Rosją, a więc zdrada Rzeczypospolitej. Nie można zatem pisać tak jak napisał Piotr Kroll, że było to dążenie do zbudowania niezależnego państwa! kozacko ruskiego organizmu państwowego. Czy w tej sytuacji Piotr Kroll nie oszukuje pisząc, że to nie było działanie na rzecz podporządkowania Ukrainy carowi? Za co więc Aleksander III postawił w Kijowie Chmielnickiemu pomnik?
To nie ziemie ukraińskie były teatrem zmagań polsko kozackich, to były ziemie ukrainne, a to nie to samo! Ta przysięga wierności powtórzyła się w XX wieku, kiedy obywatele polscy żołnierze ukraińskiej dywizji SS „Galizien” składali przysięgę na wierność Adolfowi Hitlerowi. Czy na to nie wpadł Piotr Kroll?
Czy wiecznie pijany Chmielnicki rozważał skutki polityczne i wybierał korzyści z „rezygnacji wywalczonej (?) niezależności i podporządkowana się królowi polskiemu” lub oddania się carowi moskiewskiemu w Perejasławiu, to na pewno nie było elementem planu walki o niepodległą Ukrainę! Oto co wymyślił “historyk” z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego!
W tym przypadku Wasyl Buturlin dał się poznać jako genialny polityk w doprowadzeniu do podporządkowania tak dużych obszarów carowi moskiewskiemu tak małym kosztem! – tego Piotr Kroll nie zauważył. I to wszystko mimo nie zapewnienia kozakom zachowania wolności i swobód przez cara. Przeważyła głupota rzekomej obrony wspólnej wiary i wrogość wobec państwa polsko – litewskiego oraz świadomość własnej słabości.
Piotr Kroll napisał, że według raportów pod przysięgą na wierność carowi podpisało się 127 tysięcy ludzi (wielu pod przymusem), w tym ponad 64 tysiące kozaków. Niemniej jednak byli tacy, którzy odmówili złożenia podpisu, wśród nich prawosławny metropolita Kijowa Sylwester Kossów oraz część kozaków nieobecnych w Perejasławiu. Piotr Kroll widzi wyraźnie, że „Ukraina miała pozostać faktycznie niezależnym państwem z własnym rządem, systemem prawnym i politycznym, armią i administracją w konfederacji z Rosją połączona osobą panującego"! Już na wstępie zabroniono kozakom prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej (szczególnie kontaktów z Rzeczypospolitą i Turcją)! Do zbierania podatków wyznaczono urzędników carskich.
Jak napisał Piotr Kroll trafnie ocenił Chmielnickiego Aleksander Hercen: „Chmielnicki nie z miłości do Moskwy, lecz z nieprzyjaźni do Polaków oddał się carowi”.
Tak zakończył się artykuł kompromitujący Piotra Krolla. 

„Pokój Grzymułtowskiego”
                                                           Krzysztof Mikulski

Pokój Grzymułtowskiego czyli koniec snów o jednej Ukrainie. Tak rozpacza Krzysztof Mikulski, jednak nie dlatego, że Polska utraciła połowę ziem ukrainnych, Smoleńsk i Kijów, ani z powodu wojny domowej wywołanej przez Jerzego Sebastiana Lubomirskiego.
Krzysztof Mikulski ubolewa nad tym, że przywódcy kozaccy miotali się bezsilnie w walce o niezależność kozacką, szukając pomocy u Tatarów. Przez nienawiść do wielkiej polskiej tolerancji oddali się w niewolę carowi moskiewskiemu. Ale nie dotrzymując przysięgi złożonej carowi, zdradziecko napadli na posłów moskiewskich i tureckich będących w drodze z Moskwy do Stambułu i zamordowali ich. Bardzo podobnie postąpili Ukraińcy w 1919 roku, gdy ostrzelali pociąg z powracającą misją wojskową aliantów za to, że nie uwzględniła ich żądań.
Krzysztofowi Mikulskiemu wydaje się, że „dywersja” na Krymie przyczyniła się do zwycięstwa Sobieskiego w walce z Tatarami pod Podhajcami i w rokowaniach rozejmowych.
Już wtedy dyplomaci polscy mogli się przekonać co są warte umowy z Rosją. Co prawda Krzysztof Mikulski zrzuca winę na stronę polską, przytaczając kolejne wydarzenia: w 1667 roku zmarła królowa Maria Ludwika, a we Wrocławiu pożegnał się ze światem Jerzy Sebastian Lubomirski i rok później abdykował Jan Kazimierz jak napisał Krzysztof Mikulski zniechęcony nieszczęściami osobistymi i brakiem sukcesów politycznych. Moim zdaniem główną przyczyną abdykacji była ciągła anarchia i warcholstwo szlachty i możnowładców.
Pod panowaniem Michała Korybuta Wiśniowieckiego nic się nie zmieniło. Kozacy nadal miotali się bezsilnie i niczego nie uzyskali. Dopiero panowanie Jana III Sobieskiego na krótki okres poprawiło sytuację Rzeczypospolitej.
Skończyło się marzenie “ukraińskich nacjonalistów” o utworzeniu własnego, choćby autonomicznego państwa. Krzysztof Mikulski historyk czasów nowożytnych Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu napisał, że Ukraińcy (których jeszcze nie było na scenie europejskiej) musieli odłożyć na kilka stuleci realizację tego marzenia. W 1683 roku został podpisany rozejm w Andruszowie, w którym nastąpiło przypieczętowanie zdrady Bohdana Chmielnickiego - tak też zostało to ocenione przez Tarasa Szewczenkę, ale o tym Krzysztof Mikulski już nic nie napisał. 

“Drogi braci Szeptyckich”
                                                           Rafał Zubkowicz

Szeptyccy to polski ród magnacki pochodzenia ruskiego.
Z siedmiu synów Zofii z Fredrów i Jana Szeptyckich pięciu dożyło sędziwego wieku – trzech Polaków i dwu Ukraińców. Rafała Zubkowicza, leśnika, kulturoznawcę, redaktora (?), i publicysty interesują szczególnie bracia Ukraińcy. O pozostałych braciach zamieścił zaledwie wzmianki.
Aleksandra zamęczyło gestapo, Leona rozstrzelali sowieci – nas natomiast interesuje jaki był udział nacjonalistów ukraińskich w dokonaniu tych zbrodni. Gen. Stanisław Szeptycki przeżył wojnę. Należy tu dodać, że proponowano mu stanowisko naczelnego wodza Strzelców Siczowych, ale on uważał to za zdradę i nie przyjął wątpliwego zaszczytu.
Klemens (Kazimierz) Szeptycki generał zakonu Bazylianów (czy też studytów) został wyniesiony na ołtarze Kościoła Greckokatolickiego w gronie błogosławionych.
Obaj Ukraińcy otrzymali staranne wychowanie i wykształcenie w polskich szkołach i na Uniwersytecie w Krakowie i we Wrocławiu. Roman, (podczas święceń kapłańskich przyjął imię Andrzej) który jako konkurent księcia Adama Sapiehy nie miał szans na stolicę metropolitalną w Krakowie, w krótkim czasie został arcybiskupem metropolitą Kościoła Greckokatolickiego we Lwowie.
Rafał Zubkowicz opisuje pozycję w społeczeństwie obu braci Ukraińców. Opisując stosunki rodzinne stara się przekonać czytelników o akceptacji postępowania obu braci przez rodzinę, co jest niezmiernie wątpliwe, tym bardziej, że było to postępowanie wybitnie antypolskie.
Rzekomo obydwaj bracia nic nie wiedzieli co się dzieje, nie wiedzieli o zbrodni ludobójstwa dokonywanego na ludności polskiej przez bandy banderowców spod znaku OUN – UPA mimo, że Andrzej Szeptycki był informowany o tym przez arcybiskupa rzymskokatolickiego Bolesława Twardowskiego. Rafał Zubkowicz napisał jak to bracia Ukraińcy ratowali Żydów przed śmiercią z rąk ich owieczek, a Ojciec Klemens został zaliczony do „sprawiedliwych wśród narodów świata”. Ilu było tych uratowanych Żydów i jak się ma ta liczba do ofiar holokaustu tego nie znajdziemy u Rafała Zubkowicza. Ale jest tu zdanie obciążające Polskę za układy nacjonalistów ukraińskich z hitlerowskimi Niemcami.
Znajdujemy tu datę 1923 roku, ale nie w tekście wygłoszonej w tym czasie homilii księdza arcybiskupa „my Rusyny”, tylko o represjach polskich i o tym, że metropolita widział na tej polskiej ziemi Ukrainę! A jego rodzony brat gen. Stanisław Szeptycki był wtedy polskim ministrem spraw wojskowych.
Rafał Zubkowicz dla uwiarygodnienia tej perełki propagandy ukraińskich nacjonalistów napisał, że “Polacy nie potrafią darować arcybiskupowi greckokatolickiemu odezwy witającej wojska Hitlera we Lwowie, czy oddelegowania unickich kapelanów do ukraińskich oddziałów Waffen SS [“Galizien”]. A przecież arcybiskup Andrzej to prawie święty!
Dodajmy jeszcze Rafałowi Zubkiewiczowi do wiadomości, jak to duchowni greckokatoliccy święcili narzędzia zbrodni i mówili na kazaniach, że zabić Polaka to nie grzech. 

“W Kijowie i we Lwowie”
                                                     Bogusław Kubisz

W Kijowie i we Lwowie – ukraińska epopeja niepodległościowa 1917 – 1920. Ambicje Ukraińców galicyjskich boleśnie zderzyły się z niepodległościowymi dążeniami Polaków (regularna armia Strzelców Siczowych przegrała z lwowską młodzieżą we Lwowie pozbawionym mężczyzn wysłanych na front włoski), A Ukraińska Republika Ludowa nie oparła się bolszewickiej Rosji.
Bogusław Kubisz dla wyjaśnienia słabości sił Strzelców Siczowych zaniżył ich liczbę ponad pięciokrotnie. Strzelcy Siczowi nie byli mobilizowani we Lwowie, tylko na Bukowinie. Strzelcy Siczowi we Lwowie czuli się obco, to również przyczyniło się do ich porażki z Polakami.
Gdy później Symon (Szymon, czy też Semeon) Petlura poszukiwał w Małopolsce Wschodniej ochotników do swojej armii, znalazł ich zaledwie 141! Bogusław Kubisz to zataił.
Natomiast możemy dowiedzieć się, że na terenie Ukrainy jednocześnie istniały dwa państwa ukraińskie: Ukraińska Republika Ludowa (17 marca 1917 roku ukonstytuowała się Ukraińska Centralna Rada, która 20 listopada 1917 roku proklamowała powstanie Ukraińskiej Republiki Ludowej) oraz (utworzona 27 grudnia 1917 roku) Ukraińska Republika Radziecka (Sowiecka), obie republiki bez granic, na tym samym terytorium, bez rządów, bez jednolitej armii i jednolitego dowództwa. Bogusław Kubisz udaje, że nie wie jakie terytorium zajmował Wołyń, że w granicach Drugiej Rzeczpospolitej znalazła się tylko zachodnia część Wołynia jako województwo wołyńskie. Napisał natomiast jak to Niemcy rozdawali karty. W Brześciu nad Bugiem toczyły się rozmowy z Rosją Sowiecką i tu na złość bolszewikom w Traktacie Brzeskim 9 lutego 1918 roku państwa centralne uznały Ukraińską Republikę Ludową w zamian za milion ton zboża (zapomniano tylko, że właścicielami ziemskimi byli Rosjanie i Polacy). Niemcy ofiarowali Ukraińcom część Polesia i Ziemię Chełmską. Wywołało to protesty polskie, Koła Polskiego we Wiedniu, brygad legionowych i Polskiego Korpusu Posiłkowego. Dla uzupełnienia tych prawdziwych zresztą rewelacji trzeba dodać, że Ukrainę reprezentowali były student dwudziestosiedmioletni Aleksander Sewruk i nieco młodszy Mikołaj Lewicki.
Wśród wielu zamieszek na Ukrainie Niemcy ogłosili gen. rosyjskiego Pawła Skoropadskiego hetmanem Ukrainy, który po załamaniu się sił państw centralnych 14 listopada 1918 roku ogłosił federację Ukrainy z białą Rosją, a wkrótce ustąpił i uciekł do Niemiec.
Nieprawdziwe jest proklamowanie we Lwowie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej 19 października 1918 roku, nikt o tej proklamacji nie słyszał, natomiast 1 listopada wywieszono w mieście afisze o powołaniu we Lwowie państwa ukraińskiego. Odsiecz do Lwowa przybyła nie 20 listopada, ale 22, w tym samym dniu w którym Ukraińcy wycofali się z miasta. Natomiast władze ukraińskie nie udały się do Tarnopola tylko do Stanisławowa, o czym świadczą liczne dokumenty.
Tu już autor właściwie ocenił siły ukraińskie, jednak gdy napisał o „wmieszaniu się do konfliktu (ulubiony wyraz nacjonalistów ukraińskich) misji francusko – angielskiej” i gdy ta nie była skora do poparcia żądań ukraińskich i w drodze powrotnej została ostrzelana z broni maszynowej, fakt ten został pokryty milczeniem. Napisał o tym Maciej Kozłowski filoukraiński autor książki pt. „Między Sanem a Zbruczem".
Gdy wyparte za Zbrucz wojska ukraińskie zasiliły bolszewików, Stalin nazwał ich oddziały wojskiem zachodnioukraińskim. Bogusław Kubisz ubolewa, że marzenie o jednej Ukrainie nie mogło się spełnić. Tu jednak coś się pomyliło zawodowemu historykowi, sekretarzowi (?) „Mówią Wieki", bowiem napisał, że Polska uzyskała to co chciała, czyli przedrozbiorową granicę na Zbruczu. Pełna kompromitacja „Mówią Wieki" - granica na Zbruczu była granicą zaborów austriackiego i rosyjskiego.
Nie tak szybko nadeszła z Francji pomoc Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera.
Sojusz Piłsudskiego z Petlurą był nieporozumieniem, Petlura nie miał odpowiednich sił, a Piłsudski nie miał środków na prowadzenie wojny z bolszewikami. Skutecznie w tym przeszkadzali Niemcy i Czesi. Mimo wszystko Polsce udało się zachować niepodległość przez dwadzieścia lat.
Z tej niepodległości korzystali też ukraińscy nacjonaliści ciesząc się z niezmierzonej polskiej tolerancji wobec terrorystów. W Związku Sowieckim ich działalność byłaby niemożliwa. Cytowanie ukraińskiego historyka Iwana Łysiaka Rudnickiego czołowego propagandzisty i kłamcy jest szczególną bezczelnością Bogusława Kubisza. 

“Po obu stronach Zbrucza”
                                                Włodzimierz Mędrzecki

Ten artykuł powinien być nawiązaniem do ostatniego akapitu porównującego warunki życia Ukraińców po obu stronach Zbrucza. Oto już na wstępie autor przekonuje czytelnika, że polski historyk nie ma prawa pisać o tym ile dobrodziejstwa spotykało Ukraińców w państwie polskim, ponieważ Polska była zaborcą ziem ukraińskich, a to z pewnością spotkałoby się z dezaprobatą większości Ukraińców. Autor zamierza dokonać próby bilansu okresu międzywojennego jako etapu ukraińskiej drogi do niepodległości.
W Związku Sowieckim republiki rosyjska i ukraińska miały kilka wspólnych ministerstw: wojsk, finansów, gospodarki, kolei, pracy, poczt i telegrafów oraz handlu zagranicznego znajdujących się w Moskwie. Autor zapomniał o ministerstwie spraw zagranicznych, które reprezentowało wszystkie republiki sowieckie.
Państwo sowieckie nie obawiało się reakcji wsi ukraińskich. To już wymysł Włodzimierza Mędrzeckiego. Reakcja wsi ukraińskiej została zwyciężona „wielkim głodem”. Dominacja języka rosyjskiego widoczna jest na Ukrainie do dziś. Niemniej można pisać bajki o polityce ukrainizacji w USRS, o tym jak dzieci ukraińskie uczyły się w języku ojczystym, o tym jak naczelnym hasłem nowej polityki było tworzenie „komunistycznych w treści i narodowych w formie” nowych kultur nierosyjskich.
Bajka o bogatej gamie czasopism ukraińskich znajduje epilog w niepodległej Ukrainie, kiedy padały gazety drukowane po ukraińsku z powodu trudności czytania ich przez społeczeństwo Kijowa. Nawet „historyk Michajło Hruszewski, niegdyś prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej” przeszedł na żołd komunistów. (razem z utalentowanym literatem i intelektualistą Mychajłem Chwylowym, który jak napisał Włodzimierz Mędrzecki, zakończył życie samobójstwem).
Dalej autor napisał o sukcesie Nowej Polityki Ekonomicznej na Ukrainie, pozytywnie ocenionej przez większość politycznych ugrupowań ukraińskich w Polsce i na emigracji. Sukces ten znamy z historii. O dobrobycie w Związku Sowieckim pisała Wanda Wasilewska. Czytamy również, że „pewna grupa inteligencji ukraińskiej z Polski zdecydowała się na wyjazd do” USRS. Wkrótce nastąpiła era kolektywizacji rolnictwa i wielki głód na Ukrainie, który pochłonął nie jak napisał Włodzimierz Mędrzecki 3 – 4 miliony istnień ludzkich - ale 6 do 10 milionów ludności ukraińskiej całych wsi. Tak zdławiono opór chłopstwa przeciwko kolektywizacji. Pozbawiono ludność prawa do posiadania dowodu osobistego, przypisując kołchoźnika do ziemi, robiąc z niego niewolnika. A mimo to Ukraińcy w drugiej wojnie światowej bili się „za Stalina, za rodinu (ojczyznę)”. Trudno wyjaśnić w czym Włodzimierz Mędrzecki dopatruje się uformowania i upowszechnienia nowoczesnego ukraińskiego języka literackiego na Ukrainie. Ukraińska inteligencja techniczna na Ukrainie mówiła po rosyjsku.
Co innego miało miejsce pod „polską okupacją” dobrze, że w cudzysłowie. Nawet Włodzimierz Mędrzecki napisał tak, świadomy, że nie była to żadna okupacja. Tylko w Polsce Ukraińcy mogli ucztć się i mówić po ukraińsku. Dla Polaków było niezrozumiałe dlaczego Ukraińcy chcieli budować Ukrainę na polskiej ziemi. Do Polski należała tylko zachodnia część Wołynia. Żytomierz - tak bardzo polskie miasto znalazło się w granicach Związku Sowieckiego.
Jak wielka była w Polsce tolerancja, świadczy o tym fakt jak cackano się z terrorystami ukraińskimi. Istnienie terrorystów w Związku Sowieckim było niemożliwe. Tego Włodzimierz Mędrzecki nie napisał. Boli go tylko uznanie terytorialnego i politycznego status quo za fundament obecnych i przyszłych stosunków polsko – ukraińskich. Pisząc o terroryzmie ukraińskich nacjonalistów pominął ofiary ukraińskie, Ukraińców lojalnych wobec państwa polskiego. Przy okazji nakłamał o niechęci do przyjmowania Ukraińców do służby państwowej, do zatrudniania ich w szkolnictwie, na poczcie i kolei, ograniczaniu wolności słowa, prawa do zrzeszania się, stałej inwigilacji środowisk uznanych za potencjalne zagrożenie, gotowości do stosowania represji administracyjnych i politycznych.
Czy Włodzimierzowi Mędrzeckiemu nie znany jest fakt, że wspaniale prosperująca w całej Polsce ukraińska spółdzielnia „Masłosojuz” przemycała z Niemiec broń dla terrorystów z Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów? Tu Włodzimierz Mędrzecki dopuścił się szczególnego oszustwa.
W dalszym tekście sam sobie zadał kłam pisząc o „nowej elicie i ukraińskich organizacjach społecznych, sieci spółdzielni gospodarczych, instytucjach oświatowych z Proświtą na czele etc, dalej, że „5.000 Ukraińców obywateli Drugiej Rzeczypospolitej uzyskało dyplomy wyższych uczelni głównie polskich”, gdy jeszcze w Austrii (w Galicji) w 1910 roku według GUS-u było 80% analfabetów wśród ludności ukraińskiej.
Kultura polska i język były atrakcyjne dla Rusinów już w XIX wieku, byli oni tego świadomi i w wielu przypadkach było to przyczyną wynaradawiania się Rusinów zamieszkałych w miastach. Natomiast na wsiach była sytuacja odwrotna, wielu Polaków chodząc do cerkwi przyjmowało kulturę ruską i też się wynaradawiało. Tak polska straciła 800 do 900 tysięcy szlachty zagrodowej.
Małopolskę Wschodnią Włodzimierz Mędrzecki jak przystało na nacjonalistę ukraińskiego konsekwentnie nazywa ziemiami zachodnioukraińskimi.
Na zakończenie wreszcie kilka słów prawdy ujawnionej przez Włodzimierza Mędrzeckiego „historyka dziejów najnowszych Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Historii PAN” (oto gdzie ten „historyk” pracuje): „Szczególnie należy docenić znaczenie powstania Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki” Sowieckiej. Tego dzieła Stalina właściwego architekta dzisiejszej Ukrainy nie może przekreślić ani “kolektywizacja, ani wielki głód, ani czystki, ani nawet rusyfikacja lat trzydziestych”. 

Od Wołynia do akcji “Wisła”
                                                         Grzegorz Motyka

Po wieloletnich zabiegach Organizacji Kresowych i Kombatanckich udało się zwolnić Grzegorza Motykę z funkcji dyrektora IPN w Lublinie. Ostatnim rzutem na taśmę Grzegorz Motyka rozesłał do szkół w Polsce swoją truciznę w postaci teczek edukacyjnych. Teraz jako historyk dziejów najnowszych pracuje w Instytucie Studiów Politycznych PAN i nadal ma możliwość w dalszym ciągu mącić w głowach młodzieży polskiej.
Już na wstępie artykułu Od Wołynia do akcji „Wisła” możemy przeczytać: „Na zbiorowej pamięci Polaków i Ukraińców ciąży historia konfliktu polsko – ukraińskiego w latach 1943 – 1947, przede wszystkim zaś ukraińskie mordy na ludności polskiej i w Galicji Wschodniej. Ale główną przyczyną ówczesnych nieporozumień był spór o granice. Wśród batalii, które musiała stoczyć odradzająca się w 1918 roku Rzeczypospolita, była też wojna z Ukraińcami. Polska wyszła z niej zwycięsko, zmuszając w lipcu 1919 roku oddziały ukraińskie do wycofania się za Zbrucz, czym przypieczętowała swoje prawo do Lwowa i całej Galicji Wschodniej”. Żadnego z wymienionych elementów nie można nazwać konfliktem, a już na pewno nie ludobójstwa, które Grzegorz Motyka przeważnie nazywa tylko mordami. W latach nasilenia ludobójstwa 1943 – 1947 od dawna nie było już Galicji prowincji austriackiej, która przestała istnieć w 1918 roku wraz z rozpadem Monarchii Austro – Węgierskiej. Wschodnia część Wołynia należała do Związku Sowieckiego i tam ukraińscy nacjonaliści nie mieli możliwości dokonywania zbrodni ludobójstwa. Lwów obroniła młodzież lwowska, Lwowskie Orlęta, mężczyźni ze Lwowa byli w tym czasie na froncie włoskim. Strzelcy Siczowi z Bukowiny byli agresorami obcymi w mieście i przegrali.
Prawdą jest, że w granicach Drugiej Rzeczypospolitej było ponad 5 milionów Ukraińców, czyli 16% wszystkich mieszkańców, podobna liczba Polaków pozostała za wschodnią granicą na swojej ojcowiźnie, oni także chcieli tam niepodległej Polski. Gdyby wtedy dokonano wymiany ludności nie byłoby „konfliktu”, a z Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów poradziłby sobie Stalin bez problemów. Tylko Polska miała tak wielką tolerancję i cackała się z terrorystami.
Grzegorz Motyka dopuszcza się wielu oszustw, napisał o zniszczeniu w 1938 roku ponad 100 cerkwi prawosławnych na Lubelszczyźnie, zapomniał o jeszcze jednej bardzo dużej w centrum Warszawy. Pozostawiono tylko tę małą na Pradze. I choć Grzegorz Motyka chciałby, aby te cerkwie były dowodem istnienia tam Ukraińców, to trzeba mu przypomnieć, że one były świadectwem carskiej polityki asymilacji państwowej i narodowej w zaborze rosyjskim. I kolejne kłamstwo: Ukraińcy nie byli w Polsce obywatelami drugiej kategorii i nadal nie są, posiadają własne szkoły, zdobywają wszystkie stopnie naukowe, a nawet bezkarnie opluwają Polskę w której żyją na równi z Polakami.
Dlaczego Ukraińcy koniecznie chcieli mieć Ukrainę w bohaterskim polskim mieście, we Lwowie? W mieście w którym nie ma nic ukraińskiego, nawet cerkwie budowali Polacy. O szansie na niepodległość dla Ukraińców można pisać bajki, bardzo szybko Niemcy wybili im to z głowy. Ukraina jako część Związku Sowieckiego była całkowicie podporządkowana władzy sowieckiej, która głodem wprowadzała swoje prawa. Nie można pisać, że Ukraińcy byli patriotami sowieckimi, bo walczyli w szeregach Armii Czerwonej. Pobór do wojska był obowiązkowy, w latach 1939 – 1941 pod okupacją sowiecką wcielano również Polaków do Armii Czerwonej.
Natomiast do SS „Galizien” Ukraińcy, również banderowcy wstępowali ochotniczo i składali przysięgę na wierność Hitlerowi. Tego Grzegorz Motyka nie napisał. Nakłamał natomiast, że w lutym 1943 roku Ukraińcy rozpoczęli walki partyzanckie przeciwko Niemcom, Sowietom i Polakom. Przy tej okazji rozpoczęte na Wołyniu ludobójstwo ludności polskiej nazywa również walkami partyzanckimi, a od lutego 1944 roku w „Galicji” „antypolską akcją”. W „walkach” z Polakami Grzegorz Motyka wymienia napady na Parośle, Janową Dolinę, w której zamordowano ok. 600 osób, następnie 11 lipca 1943 roku napad na 99 miejscowości – w tym Kisielin i Poryck i zgodnie z prawdą podaje, że „ukraińska partyzantka” mobilizowała do tego celu okolicznych chłopów uzbrojonych w siekiery i widły, nagradzając ich udział rabunkiem mienia Polaków. Należałoby napisać, że ludobójcze napady miały miejsce w ponad 2.000 miejscowości, a liczba ofiar ciągle jest nieznana i na pewno większa niż 200.000. Liczby ofiar podawane przez Grzegorza Motykę są jego ulubionym oszustwem. Ludobójstwo na Wołyniu dokonywane było bezkarnie, bowiem jak napisał Grzegorz Motyka dopiero na początku 1944 roku oddziały partyzanckie AK utworzyły 27 Wołyńską Dywizję Piechoty tworząc około 100 baz samoobrony. Nie napisał, ile z tych baz oparło się bandom UPA, ale jeśli na ten temat pisze, powinien przeczytać książki Adama Peretiatkowicza.
Oszustwem jest pisanie o partyzanckich walkach UPA Tarasa Bulby – Borowcia z partyzantką polską, bowiem w tym czasie nie było jeszcze żadnej polskiej partyzantki.
Natomiast prawdą jest, że Druga Rzeczypospolita prowadziła błędną politykę narodowościową, zwrócił na to uwagę Eugeniusz Romer w 1936 roku, kiedy władze polskie zaliczyły do narodowości ukraińskiej 800.000 - 900.000 polskiej szlachty zagrodowej. Należało radykalnie rozprawić się z terroryzmem OUN, a przede wszystkim doprowadzić w dwudziestoleciu Drugiej Rzeczypospolitej do wymiany ludności z Związkiem Sowieckim. Uchroniono by w ten sposób wiejską ludność polską przed wywózką do Kazachstanu.
W Małopolsce Wschodniej którą Grzegorz Motyka nazywa Galicją Wschodnią UPA rzekomo wydała rozkaz wysiedlania Polaków, tylko tego rozkazu nikt nie przestrzegał i tu ludobójstwo przebiegało sprawniej niż na Wołyniu mimo znacznie liczniejszej ludności polskiej i lepiej przygotowanej do obrony. Jednak po stronie ukraińskiej UPA była wspierana przez dywizję SS „Galizien” posiadającą pełne uzbrojenie z artylerią włącznie. Gdyby miał miejsce polski odwet zmalałaby odwaga band UPA i ludobójstwo nie osiągnęłoby tak wielkiej liczby ofiar. Niestety odwet był sporadyczny, prawie żaden. Tego Grzegorz Motyka nie zauważył. Wydumał natomiast front polsko – ukraiński o długości ponad 100 km, kiedy to spalono wiele ukraińskich wsi. Natomiast kilkaset zabitych w Pawłokomie Ukraińców obejmuje również tych, którzy w tym czasie byli na robotach w Niemczech. Nie dopuszczono do ekshumacji zwłok w obawie, że wyjdzie na jaw oszustwo w sprawie liczby ofiar. Podobnie było z paleniem ukraińskich wsi, które paliły sotnie UPA, aby nie mogły służyć Polakom uciekinierom ze wschodu.
To nie była akcja „Wisła”, tylko operacja wojskowa „Wisła”, której towarzyszyła akcja przesiedleńcza. Operacja ta nie miała nic wspólnego z komunistyczną władzą ani z represją zbiorową. Jedynie co można by dodać, to tylko to, że komunistyczna władza opóźniła tę operację ze względu na wiązanie sił polskiego podziemia przez bandy UPA. Wojsko chroniło przesiedlaną ludność przed ewentualnymi atakami band UPA, dzięki temu podczas przesiedlania nikt nie zginął. Grzegorz Motyka zapomniał podać liczbę ukraińskich ofiar zamordowanych przez ukraińską służbę “Bezpeky”, a to dlatego, że sprawą tą zajmuje się Ukrainiec Wiktor Poliszczuk. Grzegorza Motykę boli zestawianie dokonanych zbrodni ludobójstwa przez banderowców ze zbrodniami niemieckimi i sowieckimi oraz z holokaustem. Przyznając fakt ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich Grzegorz Motyka stara się przypisać dokonywanie ludobójstwa również w niektórych akcjach polskiego podziemia – zapewne ma na myśli odwet w Pawłokomie, nie tylko w Wierzchowinach. W zakończeniu Grzegorz Motyka stwierdza, że tylko UPA dopuściła się zorganizowanej na taką skalę czystki etnicznej, która w końcu nie osiągnęła żadnego skutku, bowiem o państwowej granicy polskiej decydował samodzielnie Stalin. To wspaniała konkluzja. O granicach dzisiejszej Ukrainy zadecydował sam Stalin!